Fabriek van Berkel
Vliegtuig  
Type-aanduiding WA
Cat IV--     totaal 40 + 1 = 41 stuks                                                  


berkel-wa-profile 

Informatie

Tweedekker drijvervliegtuig, eerst ingezet als een jager (!), later ingezet als verkenner.

April 1918 was na een noodlanding een Hansa Brandenburg W-12 geïnterneerd. Met de kist werden wat beproevingen mee gedaan en de resultaten waren goed. De Nederlandse MLD had dergelijke vliegtuigen nodig, ook voor gebruik in Nederlands Indie. Derhalve werd de Nederlandse Van Berkel in Rotterdam aan de Keileweg, toendertijd een "snijmachine en weegschalen fabrikant" in 1918 benaderd of het interesse had een "afdeeling vliegtuigbouw" te starten. Dit had de steun van Koning Willem III vanwege de bestaande legercontacten. En zo geschiedde.

De Van Berkel WA was gebaseerd op de W-12/V2 (de latere met de langere romp en Mercedes D.III). De Berkel WA was het eerste in serie gemaakte vliegtuig in Nederland! De productiewijze was als toen gebruikelijk zoals houten vleugels met linnen bekleding. De romp had een essenhout geraamte en een triplex huid. Waarschijnlijk was de afstand tussen romp en drijvers 15 cm groter dan bij de W-12 en de bewapening was geringer. Verder werden ook niet de rolroeren in de ondervleugel in de WA toegepast maar alleen in de bovenvleugel.

Aanvankelijk wilde men het type uitrusten met een Hispano Suiza 200 pk motor, maar de fabricage van dezae motor in licentie gaf problemen. Uiteraard waren er nog veel meer opstartproblemen, immers "een mensch" krijgt niet zomaar een fabriek voor vliegtuigbouw draaiende. Weliswaar zou men andere motoren van Mercedes kunnen aanschaffen in Duitsland begin 1919 maar deze leverden niet het beloofde 200 pk vermogen. Na wat afstellen en verfijnen ging het net.

De eerste WA tweepersoonskist was gereed eind juli 1919 en de eerste vlucht in september 1919 verliep uitstekend. De productie kwam op gang met 35 kisten (20 voor gebruik in Indië en 15 voor Nederland). De kisten bestemd voor Indië hadden een iets vergrootte koelradiator boven de vleugelvoorrand. Reeds kort na gebruik werd er een groter ietwat (hoekiger) richtingsroer gemonteerd.

(Van Berkel was in 1921 gestopt met de afdeling vliegtuigbouw, nadat het zes minder succesvolle WB eendekker drijvervliegtuigen had gebouwd en orders voor andere ontwerpen uitbleven).

De houtverbindingen in Indië bleken niet erg betrouwbaar. Besloten werd in 1924 daarom bij alle nog bestaande WA exemplaren modificaties toe te passen in eigen beheer gedaan door de MLD op De Kooy: de houten constructie van de romp vervangen door staalbuis en de houten drijvers vervangen door metalen exemplaren. De motor werd vervangen door een BMW IIIa van 185 pk met nu een frontradiator en een ander type propeller. Er kwamen 2 extra vleugelstijlen ter weerszijde van de bovenvleugel naar de motorsectie en voorste drijverstijl. Verder werden er extra stijlen onder het stabilo geplaatst ter versterking. Het schijnt dat het richtingsroer ook wat groter werd gemaakt?.

Vijf extra toestellen werden eind 1924 nog gebouwd uit extra (reserve) onderdelen door de MLD zelf.

Gegevens:

Mercedes D.III 180 pk motor tot max 200 pk; *later na modificatie BMW IIIa motor van 185 pk;
Spanwijdte: 11,2 m bovenvleugel en ondervleugel: 9,6 m ;
Lengte: 9,47 m  - ( 9,6 m na modificatie ?)
Leeggewicht: 950 kg
Maximum startgewicht: 1310 kg tot 1400 kg
Maximum snelheid: 135 km/u
Vliegbereik: 580 km
soms 1 Lewis mitrailleur op ring gemonteerd voor waarnemer/ schutter
2 bemanningsleden (piloot voorin).

 

Literatuur:
Van Berkel WA
Nico Geldhof
Afd. Luchtvaartkennis KNVvL
uit serie luchtvaartencyclopedie
oktober 1976
100 jaar vliegen voorbij
uitgave van een Stichting
 
 
2008
85 jaar MLD
Korbee
Rijnsburg
 
2002
Van Berkel's Patent
Kees Aarssen
Geromy uitgeverij
 mooi boek
2010

..

Websites:
- IPMS NL Van Berkel WA walk around (replica)

 

FOTO GALERIJ:

  • berkel-wa-2-mindef-archive
  • berkel-wa-lvk-1
  • berkel-wa-md-arc5
  • berkel-wa-mdv-arc5
  • berkel-wa-mdv-arc7
  • berkel-wa-mdv-e
  • berkel-wa-mejering-arch
  • berkel-wa-mindef-archive
  • berkel-wa-profile

 

Deze inhoud op deze pagina werd voor het eerst gepubliceerd zomer 2004 door M.de Vreeze