IPMS Nederland - Boeing CH-47 Chinook

: Laatste update: 26 juni 2022; 1503

Fabriek	Boeing (vertol)
Vliegtuig	Chinook
Type-aanduiding	CH-47 D/ F
Cat III -- totaal 13 + 26 stuks

(let op: met standaard dus niet langere neus hier getoond).

INFORMATIE:

Zware transport helicopter, reeds daterend uit Vietnam. Werd ontwikkeld in 1961 door Boeing Vertol (het oude Piasecki). Er waren vele varianten. De CH-47D uit 1993 is een versie met veel vernieuwingen en sterkere motoren. De USAAF herbouwde ook een flink aantal oudere CH-47 tot de CH-47D. In feite is het een geheel nieuwe helicopter. Verder zijn er nu 3 lifthaken onder de romp.

Gegevens CH-47D :
2 Textron-Lycoming (Allied Signal) T55-L-714 van 3750 pk power
Leeggewicht: 19580 kg
Max.startgewicht: 24,500 kg
Rotordiameter: 2 stuks van 18.29 m
Lengte: 15.87 m
Hoogte: 5.77 m
Max. snelheid: 300 km/u
Radarwaarschuwing en chaff / flares;
Bemanning: 3, max. 33 militairen in het ruim;

aan drietal haken kan max 12500 kg worden meegesleurd.

Gegevens latere CH-47F:
Eerst een aantal "refurbished" helicopters met een block 6 CMS, Digitale systemen en de Textron Lycoming T55-L-714A motor. Ook een tweede serie gloednieuwe CH-47F MYII CAAS met weer wat andere systemen en geen radarneus..

Literatuur:
CH-47F MYII CAAS op 1/72	A. Vos	KLu	Modelbouw in Plastic, MIP 2022-3	IPMS Nederland
Chinook CH-47D KLu	E. Stam	foto's	Modelbouw in Plastic, MIP 1997-2	IPMS Nederland
Chinook in detail				Wings ? wheels no 13
Chinook in action	Mutza	no. 91		Squadron signal
Air International	-	-	Vol 68 , pag 332 ev ;Vol 80, pag 03 ev	Key publishing
World Air Power	-		volume 38	-
Defensie info	-	zomer 2016	download defensie-nl-Chinook-transporthelikopter.pdf	Koninklijke Luchtmacht

Websites:

IPMS CH-47 walk around: http://www.ipms.nl/walkarounds/walkarounds-vliegtuigen/665-walkaround-chinook.html

Meer modelbouw informatie hier [externe link]

FOTO GALERIJ:

Deze inhoud op deze pagina werd voor het eerst opgesteld zomer 2004 door M.de Vreeze

: Laatste update: 26 juni 2022; 3784

Cat 3. KLu

13 stuks CH-47D (oorspronkelijk besteld), kenmerken: D-101 t/m D-106 (nieuwe heli's) en D-661 t/m D-667 (gemoderniseerde -D)

6 CH-47F , eersten pas afgeleverd na 3 jaar vertraging in 2012. Nieuwe 14 CH-47F MYII stuks in 2015 bijbesteld.

--------------

In maart 1993 wordt een overeenkomst getekend voor de levering van 7 "tweedehands uit Canada afkomstige" CH-147 helikopters die door Boeing zullen worden gemodificeerd tot CH-47D standaard; de Canadese CH-147 (de Canadese versie van de CH-47C) toestellen stammen uit 1974 en werden door Boeing grondig herbouwd en gemodificeerd en ze werden afgeleverd augustus 1995 - februari 1996. Daarna volgden na bestelling nog zes nieuwe CH-47D's, en die werden in 1998 afgeleverd.

KLu versie heeft speciale Honeywell "glass" EFIS cockpit en meer electronica (ACMS cockpit mgt system, HUMS health monitoring, ISP system processors, GPS, AFCS flight control) waarvan de boxen wanwege ruimtegebrek op diverse plaatsen in de romp zijn gemonteerd. Ook zijn er sterkere motoren met FADEC waarbij de uitlaten van de romp werden afgeschermd met een metalen plaat, later werden de uitlaten iets naar buiten gekanteld; de rotor bladen zijn ook gemoderniseerd. Ook het lading hefvermogen is aanzienlijk vergroot tot 12.700 kg . Verder zijn er voorzieningen voor een weerradar en "missile warning" systemen. Verder is er een speciale waterdichte dam die het mogelijk maakt op het water te landen. De KLu Chinooks waren de eerste toestellen met deze systemen ter wereld en dat gaf nog wel de nodige hoofdbrekens en vertraging in de aflevering. Het KLu no. 298 squadron vliegt met de Chinooks in Nederland.

De Chinook werd veelvuldig ingezet voor internationale operaties door de Lucht Mobiele Brigade. Zo o.a gebruikt voor de Kosovo Force (KFOR) en in april 1999 bij operatie 'Allied Harbour' in Albanië vanaf Farke bij Tirana. In augustus 1999 was er een vliegverbod en werden deze helikopters teruggevoerd naar Nederland.

Latere missies waren UNMEE (Eritrea) in 2000 en 2001. In 2002 ook SFOR. In juli 2003 waren drie Chinook helikopters gestationeerd op de Vliegbasis Tallil in Irak voor operatie SFIR. Verder voor gebruik in Afghanistan (ISAF).

Verder werden er nog upgrades in de loop van de tijd aangebracht, o.a een HF radio en inbouw van chaff dispensers.

Januari 2007 werden nog zes stuks CH-47F besteld en deze kregen een Honeywell electronic cockpit ACMS (Digital Automatic Flight Control System). Verder een Deens zelfverdedigings systeem van Terra gemonteerd, het z.g.n CHASE systeem met een ALQ-213A en een AAQ-24. Verder voorzien van extra bepantsering en een WESCAM warmtebeeld camera. De eerste werd afgeleverd 8 oktober 2012, de laatste CH-47F werd afgeleverd september 2013.

Begin 2013 waren er 13 Chinooks in gebruik en zomer 2014 nog 11 stuks. Ondertussen werden nog 3 stuks van de CH-47F afgeleverd en 4 stuks naar Fort Hood USA mid 2013. De Chinooks zijn de echte werkpaarden en voldoen prima en kunnen natuurlijk "veel tillen".

Begin 2014 werd de inzet gevraagd in Mali in het kader van een UN missie (MINUSMA) en drie Chinooks werden ingezet o.a vanaf het zeer warme Gao. Ze waren vaak bewapend met 3 MAG machinegeweren en voorzien van wat extra bepantsering.

September 2015 werd besloten de 11 CH-47D’s te vervangen door 14 nieuwe toestellen van het type CH-47F MYII CAAS (Common Avionics Architecture System - luchtvaartelektronicasysteem volgens US ARMY standaardontwerp). April 2016 bleek mogelijk dit tezamen met een US ARMY programma uit te gaan voeren. Van de bestelling zijn specifieke Nederlandse aanpassingen o.a crashbestendige stoelen en een VHF-radio. Ook krijgen ze het fast rope systeem voor special forces operaties. De toestellen hebben (nog) geen FLIR.

Hiermee komt na aflevering (1 jaar vertraagd en pas in 2020) het geplande totaal op 20 stuks bij de KLu. De 6 huidige CH-47F-toestellen worden ook gemoderniseerd en op dezelfde standaard gebracht met een Collins cockpit als de rest van de vloot. Een waarschuwingssysteem AAR-57 wordt ook aangebracht. De aanduiding wordt dan CH-47F(NL).

In Mali werden in 2016 en tot maart 2017 ook een aantal Chinooks ingezet in kader van VN missie Minusma (samen met een aantal AH-64 Apaches). Een aantal Chinooks staan meestal gestationeerd voor opleiding op Fort Hood (USA) bij no. 302 squadron.

Er loopt sinds 2020 een projekt project Vervanging en Modernisering Chinook. De aflevering van 14 nieuwe additionele CH-47F MYII CAAS loopt. Deze versie heeft een moderne cockpit maar niet de radarneus maar de standaard korte neus. De zes reeds aanwezige CH-47Fs zullen net als de later bestelde heli's worden gemoderniseerd en op dezelfde CH-47F MYII CAAS standaard.

De laatste KLu CH-47D ging eind 2021 uit dienst.

Foto: Defensie voorlichtings- Centrum / Ministerie van Defensie (used with permission)

CH-47D met SFOR belettering. Foto: Defensie voorlichtings- Centrum / Ministerie van Defensie (used with permission);

Deze KLu Chinook heeft een lange neus met radar. Foto: Defensie voorlichtings- Centrum / Ministerie van Defensie (used with permission)

Foto van CH-47D met ski's. De roundel op de rug is ook goed te zien. Foto Defensie voorlichtings- Centrum / Ministerie van Defensie (used with permission)

Foto: collectie M.de Vreeze (used with permission)

CH-47D, D-662. Foto: M.de Vreeze (used with permission)

CH-47D, D-667. Foto: Ministerie van Defensie (used with permission)

Een van de eerste CH-47F in nog het groen. Foto: M.de Vreeze (used with permission)

CH-47F op Texel , nog in het groen en behoorlijk verweerd. Foto: M.de Vreeze (used with permission)

CH-47F, de gemoderniseerde versie, in een geheel grijs schema (maart 2011). De rails/fairing voor de inlaten zijn te zien net als de vele sensoren voor zelfbescherming. De uitlaten zijn ietwat grotere en staan meer naar buiten. Foto: Ministerie van Defensie (used with permission)

CH-47F op missie in Mali. Foto: Ministerie van Defensie (used with permission)

Registratiegegevens:
Registratie	Constructienr.	Datum in dienst	Datum uit dienst	Bijnaam	Opmerkingen
D-101	M.4101	29-05-1998	dec. 2021	'The Philly Connection'	CH-47D;
D-102	M.4102	13-08-1998	nov. 2021	'Big Spender'	CH-47D;
D-103	M.4103	21-08-1998	nov. 2021	'Dragon Fly'	CH-47D;
D-104	M.4104	01-10-1998	31-10-2005	'Snack bowl'	CH-47D; afgeschreven Afghanistan
D-105	M.4105	05-03-1999	27-07-2005	'Rainmaker'	CH-47D; afgeschreven Afghanistan
D-106	M.4106	04-02-1999	nov. 2021	'porcupine'	CH-47D;
D-601	M.7601	okt.2021	okt 2021?		CH-47F besteld 2015
D-602	M.7602	okt. 2021	okt 2021?		CH-47F besteld 2015
D-603	M.7603				CH-47F
D-604	M.7604				CH-47F
D-605	M.7605				CH-47F
D-606	M.7606				CH-47F
D-661	M.3661/NL001	03-08-1996	apr. 2020	'Red October'	CH-47D;
D-662	M.3662/NL002	05-08-1996		'Lady Liberty'	CH-47D; ook ingezet in Mali.
D-663	M.3663/NL003	08-08-1996	jul. 2020	'Blizzard'	CH-47D;
D-664	M.3664/NL004	29-12-1995	jul 2020	'Sling king'	CH-47D;
D-665	M.3665/NL005	28-12-1995	?	'Bigfoot'	CH-47D;
D-666	M.3666/NL006	30-01-1996		'The Beast'	CH-47D;
D-667	M.3667/NL007	02-03-1996	22-12-2021	'Rodney'	CH-47D; was de laatste -D uit dienst
D-890	M8890/NL014	maart 2013			CH-47F; testvluchten met grijze kleuren
D-891	M8891/NL015	08-10-2012			CH-47F; aangekomen in Nederland 8-10-2012, 3 jaar later dan gepland
D-892;	M8892/NL016	08-10-2012			CH-47F
D-893	M8893/NL017	aug 2012?			CH-47F
D-894	M8894/NL018	aug 2012?			CH-47F
D-895	M8895/NL019	14-01-2013			CH-47F
D-472	M7472	ma. 2020	april 2021?	-	CH-47F MYII CAAS met korte neus; van bestellingen september 2015
D-473	M7473	ma. 2020	mei 2021?		CH-47F MYII CAAS met korte neus;
D-474		jul. 2020	juli 2020?		CH-47F MYII CAAS met korte neus;
D-475		mei 2020	mei 2020?		CH-47F MYII CAAS met korte neus;
D-476		aug.2020	aug 2020?		CH-47F MYII CAAS met korte neus;
D-477		aug. 2020	aug 2020?		CH-47F MYII CAAS met korte neus;
D-478		jun. 2020	juni 2020?		CH-47F MYII CAAS met korte neus;
D-479		jan. 2021	jan 2021?		CH-47F MYII CAAS met korte neus;
D-480		apr. 2021	april 2021?		CH-47F MYII CAAS met korte neus;
D-481		aug. 2021	aug 2021?		CH-47F MYII CAAS met korte neus;
D-482		sep. 2021	sep 2020?		CH-47F MYII CAAS met korte neus;
D-483		okt. 2021	dec 2021?		CH-47F MYII CAAS met korte neus;
D-484		okt. 2021	april 2022?		CH-47F MYII CAAS met korte neus;
D-485		okt. 2021	maart 2022?		CH-47F MYII CAAS met korte neus;

Bronnen o.a. [B32] KLu.regis., [W1] scramble web

De inhoud werd voor het eerst opgesteld door M.de Vreeze zomer 2004 (op oude IPMS website)

: Laatste update: 10 maart 2018; 1059

Selectie van foto's van Beeldbank NIMH die voor plastic modelbouwers handig kunnen zijn. (gefaciliteerd en beschikbaar gesteld middels insluitlinkjes door het instituut NIMH) :

CH-47D testvlucht bij Boeing, USA. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

CH-47D. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

CH-47D met haaiebek....Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

"D-666" te zien op de rotormast. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Tanken. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Missie Albanie 1999. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Op oefening Hohne Duitsland. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Op de romp-transmissie-rug zit ook een roundel. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto waar onderzijde te zien is, roundels zijn low-vis. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Een bijzondere vangst... Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Detail van de BAMBI bucket die water kan dragen voor bestrijden van branden. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Cabine. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

CH-47D met de gemoderniseerde cockpit. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Met dank aan het NIMH.

: Laatste update: 26 juni 2022; 2772

Modelbouw CH-47

Modellen (type)	? nooit gezien @ moeilijk te vinden	? never seen @ hard to find
1/72	1/48	1/32
CH-47D: Italeri (#045 met lange neus) ; Italeri (ACH-47)/ Airfix / Academy; Trumpeter; Revell/ Matchbox; Airmodel (vacu) @	Italeri Aurora @ Roberts @	Combat Models (vacu) @
CH-47F: Trumpeter CH-47D met aanpassingen voor latere MYII CAAS serie met std.neus	Italeri #2779	-

> beste aanbevolen model staat steeds eerst bovenaan; modellen achter elkaar genoemd zijn gebaseerd op dezelfde mal; (best kit listed first).

1/144: Ace Corporation/ Revell, Tomytec; Academy (aangekondigd)

1/35: Trumpeter

BOXART

Kleurenschema: (kijk in kleurentabel voor modelbouwkleuren)
Schema	Algemeen	Kleur boven- en zijkanten	Kleur onderzijde	Details	Opmerkingen
(a)		< K93 > brons groen	< K93 > brons groen		overall kleur; later verschillende plekken titels en typen roundels, ook toned down.
(b)		"grijs"	"grijs"		grijze kleur eerste serie CH-47F (officieel FS36118 < K11 > maar dat lijkt veel te donker...; FS36320 is waarschijnlijker)
(c)		< K96 > FS34201 "woodland desert sage" / SAC tan	< K96 > FS34201 "woodland desert sage" / SAC tan		"woestijn kleur"; latere serie CH-47F met standaard neus

Extra info:

(1) De eerste serie Nederlandse Chinooks hadden een lange neus met de weerradar. Italeri CH-47D kit #045 heeft deze langere neus!

(2) De latere CH-47F is voorzien van een sterkere T-55-L-714A motor (4.100 shp / 3.066 kW) en deze heeft ietwat grotere uitlaatpijpen die ook iets meer naar buiten staan als bij de CH-47D. Verder zit er ter plaatse van de inlaat een soort rail/fairing aan de rompzijkant. Verder zijn vele kastjes zoals chaff en andere waarschuwingssensoren te zien aan de CH-47F. Zie de IPMS NL KLu CH-47 walkaround.

(3) de laatste serie CH-47F heeft niet de radarneus maar wel andere aanpassingen van o.a. antennes, ramen e.d ; de Trumpeter 01622 1/72 kit kan met wat aanpassingen gebruikt worden voor de latere serie CH-47F.

Italeri heeft een prima model op 1/48 van de CH-47F (kitno. #2779). Verder zijn er diverse detailsetjes te koop.

Voor een CH-47F op 1/72 moeten soms kleine conversies worden gedaan met name aan de uitlaatpijpen, antennes e.d. Verder moeten de vele kleine sensoren worden aangebracht. Kijk goed naar foto's.

Tekeningen van en beschikbaar gesteld door IPMS Nederland lid Wilko Jonker (used with permission):