IPMS Nederland - Bolkow BO-105

: Laatste update: 12 augustus 2020; 1407

Fabriek	Messerschmitt - BÖlkow - Blohm (M.B.B.)
Vliegtuig	105
Type-aanduiding	Bo-105 CB / CB-4
Cat III -- totaal 31 stuks

INFORMATIE:

Messerschmitt-Bölkow-Blohm helicopter type BO-105 werd ontwikkeld vanaf 1962 voor de civiele en militaire markten. Het tweede prototype vloog in 1967 en het is een lichte transport heli met ook varianten voor inzet tegen tanks. Modern waren voor die tijd de rotorkop en kunstof rotorbladen. De romp heeft ook een moderne constructie met glasvezel, honingraat en een monocoque opbouw. De Duitse landmacht nam vele helicopters af en veel werden ook geexporteerd.

Er zijn in de loop der jaren wat verschillende varianten ontwikkeld. Zo is er een Duitse anti-tank PAH versie die bijvoorbeeld zoek-richt-apparatuur heeft en een groter horizontaal stabilo.

Gegevens CB variant:

2 x Allison 250-C18 turboshafts van 317 pk (type CB), later 250-C20 versie met 420 pk (type CB4)

Rotordiameter: 9,82 m
Lengte romp: 8,55 m
Totale lengte: 11,84 m
Nuttige lading: 1180 kg

Maximum start gewicht: 2400 kg (CB) of 2500 kg (CB4)
Maximum snelheid: circa 270 km/h
Bereik: 575 km
Leeggewicht: 1250 kg

1 piloot en 4 passagiers;

(Van de bo-105 is een grotere variant uitgebracht met ruimte voor 2 extra passagiers; deze CBS is 25 cm langer en heeft achter de schuifdeuren een extra raam).

Literatuur:
MBB Bo-105	serie luchtvaartencyclopedie LvK	G.H Kamphuis	Afd. Luchtvaartkennis	april 1976
Bolkow Bo-105	Wings and Wheels no. 10	-	WWP
Bo-105 bij KLu	Modelbouw in Plastic	Wilko Jonker	IPMS Nederland	2015-2

Websites:

IPMS Nederland Bo-105 Walk around

FOTO GALERIJ:

Deze inhoud op deze pagina werd voor het eerst opgesteld zomer 2004 door M.de Vreeze

: Laatste update: 08 augustus 2020; 2245

Cat 3. KLu

Bolkow Bo-105CB;
kenmerken:
B-37 t/m B-48,
B-63 t/m B-80,
B-83 (ex-KLM, vanaf 1982)

De KLu kocht 30 stuks van het type CB voor de GPLV (groep lichte vliegtuigen) en ze vervingen de Piper Cub. De helicopters werden afgeleverd tussen augustus 1975 en zomer 1979. Ze werden gebruikt voor waarneming en lichte transporttaken (maar niet voor anti-tank taken). Eén Bo-105D werd overgenomen van de KLM in 1982.

Medio 1985 volgde een upgrade van een aantal helicopters naar CB standaard waarmee men ook 's nachts kon vliegen. De piloot kon gebruik maken van NVG (night vision goggles) voor nachtzicht. Onder de rompneus kwam een aparte bak met een Doppler LDNS systeem. Verder een Gyro in een fairing links bij de overgang naar de staart en aan de rechterzijde een grote bladantenne op de cabine. Het instrumentenconsole werd ook anders.

In 1990 kwam er weer een upgrade naar CB4 met extra bepantsering, chaff dispensers en iets sterkere motor. Verder kwamen er nu 2 ruitenwissers op en diverse antennes.

De Bolkows werden ook ingezet voor diverse VN operaties, o.a. Srebenica in 1994 en in 1999 in Albanië en KFOR in Kosovo. Met de Bo-105 werd intensief mee gevlogen en het bleek een betrouwbaar toestel. De laatste Bo-105 helicopter ging 2003 bj de KLu uit dienst.

Bolkow in oude groene schema (a). De clam shell doors staan open en de binnenkant van de wanden lijken erg licht c.q. wit. Foto: M.de Vreeze (used with permission)

Bo-105 in schema (c).Goed te zien is ook de LDNS bak onder de neus. Foto: Defensie voorlichtings-Centrum / Ministerie van Defensie (used with permission)

Foto: W.Jonker (used with permission). Bo-105 , de B-77 in speciaal "sprinkhaan" schema. De grote bladantenne is goed zichtbaar net als de bak onder de rompneus.

Foto: M.de Vreeze (used with permission) . Bolkow 105 ingezet voor de IFOR (KLu)

In 2 kleuren, camogroen met zwart. Foto: Fred Bachofner (used with permission)

Foto: Fred Bachofner (used with permission)

Een vroege heli van de KLu met 1 ruitewisser. Opvallend is hier dat de bladantenne wit is. Foto: Fred Bachofner (used with permission)

Foto: dhr. F.Goth via en met dank aan de Afd.Luchtvaartkennis (used with permission)

CB-4, de KLu roundels zijn "zwart overgespoten" en bijna niet te zien. Hier voorzien van 2 ruitewissers. Foto: dhr. F.Goth via Afd.Luchtvaartkennis (used with permission)

Foto uit collectie Afd.LuchtvaartKennis (used with permission)

CB-4. In schema (c). De KLu roundels zijn "zwart overgespoten" en bijna niet te zien. De bladantenne is teerzwart. Foto: Wilko Jonker (used with permission family)

Registratiegegevens:
Registratie	Constructie-nummer	Datum in dienst	Datum uit dienst	Opmerkingen
B-37	S-237	11 aug 1975	1-3-2002	Bo105CB-4; Ex KMSL; gevlogen in Kosovo en kabels geraakt en na noodlanding geborgen. Uiteindelijk naar museum MLM Soesterberg;
B-38	S-238	aug 1975	1-4-2000	Bo105CB ; delen naar basismuseum Gilze Rijen
B-39	S-239	sept 1975	2003	Bo105CB-4 ; naar Gilze, later Teuge voor strippen reserve onderdelen
B-40	S-240	sept 1975	2003	Bo105CB-4 ; naar Gilze, later Teuge voor strippen reserve onderdelen
B-41	S-241	aug 1975	3-2-1992	Bo105CB-4, Deelen afgeschreven
B-42	S-242	sept 1975	1998	Bo105CB ; delen naar basismuseum Gilze Rijen
B-43	S-243	nov 1975	1-7-1999	Bo105CB ; naar ATAS in Teuge
B-44	S-244	nov 1975	2003	Bo105CB; Bij DMVS uitgerust met Flare dispensers. later naar Gilze, later Teuge voor strippen reserve onderdelen
B-45	S-245	nov 1975	16-6-1994	Bo105CB ; afgeschreven
B-46	S-246	dec 1975	3-2-1992	Bo105CB , beschadigd op Deelen en afgeschreven
B-47	S-247	dec 1975	2003	Bo105CB ; naar Gilze, later Teuge voor strippen reserve onderdelen
B-48	S-248	dec 1975	2003	Bo105CB ; naar Gilze, later Teuge voor strippen reserve onderdelen
B-63	S-263	feb 1976	2003	Bo105CB ; naar Gilze, later Teuge voor strippen reserve onderdelen
B-64	S-264	feb 1976	2003	Bo105CB ; later D-HLAB
B-65	S-265	maa 1976	2-10-1985	Bo105CB , afgeschreven; cockpit bewaard naar basismuseum Gilze Rijen met fake regi "B-99"
B-66	S-266	maa 1976	2003	Bo105CB ; later D-HLAA
B-67	S-267	maa 1976	1-3-2002	Bo105CB ; bewaard Woensdrecht voor instructie
B-68	S-268	apr 1976	2003	Bo105CB
B-69	S-269	mei 1976	2003	Bo105CB ; 1980 als SAR ingezet; verkocht later D-HLAC
B-70	S-270	mei 1976	1-2-1999	Bo105CB ; naar ATAS in Teuge
B-71	S-271	mei 1976	1-5-1999	Bo105CB ; naar ATAS in Teuge, later instructiekist Stork Woensdrecht
B-72	S-272	mei 1976	1-4-2000	Bo105CB ; naar ATAS in Teuge
B-73	S-273	mei 1976	1-11-1978	Bo105CB ; afgeschreven
B-74	S-274	juni 1976	1-2-1999	Bo105CB ; naar ATAS in Teuge
B-75	S-275	juni 1976	2003	Bo105CB-4 ; naar Gilze, later Teuge voor strippen reserve onderdelen
B-76	S-276	juni 1976	2003	Bo105CB ; later D-HLAD
B-77	S-277	juni 1976	1-7-2001	Bo105CB ; sprinkhaan schema; naar basismuseum Gilze Rijen
B-78	S-278	juli 1976	2003	Bo105CB-4 ; naar Gilze, later Teuge voor strippen reserve onderdelen
B-79	S-279	1-8-1976	1-3-2002	Bo105CB ; naar ATAS in Teuge
B-80	S-280	juni 1976	jan 2003	Bo105CB ; Bij DMVS uitgerust met Flare dispensers; naar Gilze, later Teuge voor strippen reserve onderdelen
B-83	S-83	dec 1982	1-4-2000	Bo105D, ex KLM PH-NZH; later naar Teuge ?

Bronnen o.a. [B17] Vlucht.tijd , [B32] KLu.regis. , [B18] KLu.Vliegt.

Opmerking: in het ROC Hoofddorp staan enige Bo-105's maar dat zijn ex-Duitse heli's.

De inhoud werd voor het eerst opgesteld door M.de Vreeze zomer 2004 (op oude IPMS website)

: Laatste update: 10 maart 2018; 1221

Foto Selectie uit de Beeldbank NIMH van Defensie die voor plastic modelbouwers handig kunnen zijn. (gefaciliteerd en beschikbaar gesteld middels insluitlinkjes door het instituut NIMH) :

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

In latere bruine schema. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Wit VN schema met rode kruizen. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Wit met rode kruizen. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Met demo schema. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Grasshoppers demo schema. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

In later bruin schema, de rozet is nauwelijks zichtbaar. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Cockpit. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

: Laatste update: 22 februari 2023; 2214

Modelbouw BO-105

Modellen (type)	? nooit gezien @ moeilijk te vinden	? never seen @ hard to find
1/72	1/48	1/32
Airfix; Amodel (72259/ 72322 / short run); Topgun (resin) Flugzeug	Fujimi; Esci/ Revell/ Italeri ;	Revell/ Italeri (diverse versies)

> beste aanbevolen model per schaal staat steeds eerst bovenaan; modellen achter elkaar genoemd zijn gebaseerd op dezelfde mal; (best kit listed first).

1/87: Roco

1/100: Roskopf

1/285: Micro-Armour

BOXART

Kleurenschema: (kijk in kleurentabel voor modelbouwkleuren)
Schema	Algemeen	Kleur boven- en zijkanten	Kleur onderzijde	Details	Opmerkingen
(a)		< K82 > camouflagegroen RAL 6014	< K82 > camouflagegroen RAL 6014		eerste schema geheel groen RAL 6014; zwarte opschriften
(b)	camo	< K30 > zwart < K82 > camouflagegroen RAL 6014	< K82 > vooral camouflagegroen RAL 6014		"2 KVP" rondom
(c)	camo	< K29 > teerzwart < K122 > lederbruin RAL 8027 < K93 > bronsgroen	< K93 > vooral bronsgroen		"3 KVP" rondom, late schema roundel diameter 30 cm
(d)	wit UN	< K31 > wit	< K31 > wit	-	UNITED NATIONS schema bij uitzending "UN" titels

Info door Wilko Jonker en Meindert de Vreeze

De KLu vloog met de standaard Bo-105 cabine. (Er zijn ook bouwdozen voor Bo-105 versies met een langere cabine, deze is te herkennen aan een extra raam aan iedere kant; die zijn dus niet bruikbaar).

In ons IPMS magazine "Modelbouw in Plastic" MIP 2015-2 is uitgebreid door Wilko Jonker ingegaan op de bouw van het 1/72 Airfix model. De luchtinlaat voorop naar de motoren kan verschillende vormen hebben en lijkt vaak dicht maar is dat niet: de lucht gaat omlaag door een horizontale spleet aan de onderzijde. Soms werd ook een fiberglass inlaatplaat gefabriceerd met een enkele happer. Iedere Allison motor heeft 2 uitlaatjes, de uitlaat naar achteren is niet rond maar is ovaalvormig. Het interieur was meestal erg licht grijs/ wit met lichtgrijze stoelen en lichtblauwe bekleding. Het achterwandje is vaak voorzien van geluidsisolatie, het lijkt dan dicht maar is aan de onderste helft open met vloertje van het bagageruim achterin. Dat zie je dan niet. Dit ruim is verder ook te bereiken via de clamshell zwaaideuren achterin de romp. Voor de latere upgrade naar Bo-105 CB en CB-4 moet de complexe LDNS bak onder de rompneus worden gemaakt, net als enige extra fairings en antennes. Het interieurconsole moet ook worden aangepast. Het interieur is nu donker met groene of zwarte vloer en wandjes.

De Airfix 1/72 kit moet wel wat worden aangepast en is vooral voor de eerste transportvariant. Pas de staartbeugel bijvoorbeeld aan en de stoelen kunnen verbeterd worden. De achterbank bij de KLu is een canvasbankje met buizen. Het instrumentenconsole is ook anders en verder hoort er een middenconsole geplaatst te worden. In de kit ontbreekt een dwarsschot onderop de romp net als de forse bladantenne op de rechterzijde van de cabine.

De latere Amodel kit op 1/72 is erg lastig om te bouwen en het glaswerk is ook niet best.

Op schaal 1/32 was Italeri de eerste met een kit op deze schaal, en deze is voor de eenvoudige eerste Bo-105 transportvariant. Gek genoeg ontbraken de forse collective controls. Het interieur kan extra gedetailleerd worden; maak een nieuwe driezitsbankje, dat moet een buisconstructie met canvas zijn. De kit uitlaten moeten niet rond maar ovaal zijn. Het dwarsschot onderop de romp lijkt te kort. Revell heeft dit 1/32 model ook uitgebracht maar de mal aangepast en extra onderdelen toegevoegd; zo zitten de collectives er nu wel bij. Deze kit zat in verschillende dozen. De latere Duitse PAH-1 1/32 kit heeft een breder aangepast correct horizontaal stabilo voor de PAH-1 en andere fairings bovenop de cabine; verder zijn de stoelen iets anders en heeft de kit de PAH-1 instrumentenconsole; verder een ander langer dwarsschot onderop de romp. Verder is voor de PAH-1 ook de skid breedte (90 mm op 1/32) aangepast, deze heeft nu bredere bovenstukjes. Voor een KLu heli moet deze dus weer aangepast worden de smallere skid (naar circa 71 mm op 1/32).

Dutch Decal heeft diverse mooie decalsetjes uitgebracht voor een KLu Bo-105, zoals decals op 1/32 set 32010.

INFO: