IPMS Nederland - Fairey Swordfish

: Laatste update: 04 april 2020; 1127

Fabriek	Fairey
Vliegtuig	Swordfish
Type-aanduiding	mk 1, II , III
Cat 6 -- totaal 41 stuks	"stringbag"

Informatie:

Dit Engelse type was torpedovliegtuig en verkenner; tweedekker ontwikkeld zo rond 1934. In 1935 volgde een Fleet Air Arm bestelling voor toestellen voor gebruik ook met catapult van kruisers e.d. Ook werd het grote Britse vliegdekschip Ark Royal ontwikkeld en was er het schip Glorious waar vliegtuigen voor nodig waren. Het toestel was langzaam maar zeer betrouwbaar, een belangrijke eigenschap boven zee. Bekend zijn de operaties van Swordfishes tegen de Duitse Bismarck. Er werden er meer dan 2000 gebouwd.

3 bemanningsleden
Spanwijdte: 13,87 m
Lengte: 10,90 m
Max snelheid 230 km/u (met "ingebouwde tegenwind genoemd de Stringbag")
Bristol Pegasus I motor 690 pk of type III motor met 750 pk
Vliegbereik: 570 km
2 mitrailleurs
680 kg (diepte)bommen / torpedo

De mk.II had een metalen ondervleugel-onderhuid tegen verbranden bij het afvuren van ongeleidde raketten.

Literatuur:
Onze Luchtmacht	--	december 1989	KNVOL
Swordfish	Hall	Warpaint no.12	Hall park publ.

Websites:

- https://en.wikipedia.org/wiki/Fairey_Swordfish

FOTO GALERIJ:

Deze inhoud op deze pagina werd voor het eerst opgesteld zomer 2004 door M.de Vreeze

: Laatste update: 15 oktober 2021; 1397

Cat 6. Ops RAF/RN

(artikel door Meindert de Vreeze)

totaal 41 kisten werden geleend van de Britse Fleet Air Arm (FAA) ;

De Swordfish werd vanaf juni 1943 gebruikt door het "FAA Dutch 860 squadron". Men zette vanuit Groot Brittannië de strijd voort tegen de vijand nadat Nederland net als een groot deel van Europa was bezet door de mogendheden van de "As". De strijd tegen de onderzeeboten op de Atlantische Oceaan was in volle gang en het idee was te gaan vliegen vanaf omgebouwde transportschepen zodat convooien konden worden begeleid en beschermd. Dat waren zogeheten MAC schepen (Merchant Aircraft Carriers) waarop een klein vliegdek werd geplaatst van niet meer van zo'n 150 x 19 meter. Het enige vliegtuig dat in feite hier vanaf kon vliegen was de Fairey Swordfish. Deze had een geringe start- en landingssnelheid van zo'n 55 knots. Met de 750 pk Pegasus motor uitgerust kon een Swordfish los komen met volle tanks en nog wat bewapening waarbij men zo'n vier uur kon vliegen met een lage kruissnelheid van 88 knopen.

Het Nederlandse 860 squadron ging vliegen met geleende Engelse Swordfishes en deze behielden de Engelse kenmerken. De opleiding vanaf Donibristle in Schotland gebruikte de Swordfish mk.I vanaf de zomer van 1943. Een vlieger moest toch wel zo'n 100 dummy landingen maken op het land voordat deze geschikt was geacht te gaan vliegen op zee. Juli 1943 vloog men de opleidingen vanaf Hatston en Dunino. Vervolgens werden ook verkregen Swordfish mk.II kisten die meer bewapening kon meenemen en ging men naar Machrihanish en vervolgens Maydown.

Vanaf november 1943 ging men in "flights" kisten inzetten op de zogeheten MAC schepen. Op zee werd geopereerd vanaf de omgebouwde tankers MV Acavus en de MV Gadila. De Acavus was een verbouwde Britse tanker en de Gadila was een verbouwde Nederlandse tanker. Ondertussen kon men ook rockets d.w.z. ongeleidde projectielen afvuren. In juni 1944 werd de “flight” van de Acavus verplaatst naar de eveneens Nederlandse Macoma. Vanaf maart 1945 werd er ook gebruik gemaakt van de Swordfish Mk.III, die een radarantenne onder de romp had. Als men niet op zee was ging de training door op het land met oefenen van dummy landingen op land en het afgooien van bijvoorbeeld dieptebommen.

De operaties met starts en landingen vanaf het kleine dek van een MAC waren niet altijd eenvoudig. Er werd regelmatig een kist “gekraakt”, gelukkig meestal met alleen materiële schade. Daarbij speelden weersomstandigheden zoals mist bij New Foundland een rol waarbij men het moeder-MAC-schip niet terug kon vinden.

In totaal werden door het no.860 squadron zo'n 36 konvooien succesvol begeleid, meestal op de scheepsroute Halifax in Canada - Glasgow in Schotland. De laatste "Dutch" Swordfish vloog april 1945 en resterende toestellen ging terug naar Britse FAA. Men had zo'n 1091 uren op zee gevlogen maar naar het schijnt nooit een onderzeeboot in den lijve ontmoet.

Over de MAC schepen

Het eerste MAC schip was de Gadila, een Shell tanker (8000 BRT, december 1934 te water gelaten) en één van de negen schepen van Shell die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgebouwd tot Merchant Aircraft Carrier of MAC-schip. De Gadilla werd omgebouwd met een vliegdek en was maart 1944 gereed.

Een andere Shell tanker was de "Macoma" (met 8011 BRT, te water lating eind 1935) waarvan het ombouwen begon eind 1943 bij Palmers shipbuilding & Iron Company in Hebburn. Op 1 april 1944 werd dit schip als MAC-schip in dienst genomen. Ondanks dat het was omgebouwd hield het schip de status van koopvaardijschip, alleen het personeel voor de vliegtuigen en het onderhoud waren Nederlands marinepersoneel. Gedurende de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog maakte het schip deel uit van zeven konvooien over de Atlantische Oceaan. Na de Duitse overgave in Europa werd op 30 mei 1945 het schip uit dienst genomen en weer terug omgebouwd naar een normaal tankschip door de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij en teruggegeven aan de eigenaar. De "Macoma" werd tot 1958 als tankschip gebruikt en is daarna verkocht voor de sloop die plaats vond in Hongkong.

Swordfish mk.II "DK682" gebruikt in 1943 met Nederlandse bemanning. Foto: Nationaal Archief (used with permission).

Lineup in Engeland. Foto: Nationaal Archief (used with permission).

Registratiegegevens: (geleend van FAA)
Registratie	Code	Datum in dienst	Datum uit dienst	Type	Opmerkingen
V4431	D	19-06-1943	28-12-1943	Fairey Swordfish Mk.I	Geleend van de FAA. Beschadigd, retour
DK860	E	26-06-1943	29-12-1943	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Retour FAA
DK682	F	26-06-1943	01-08-1943	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Retour FAA
HS217	C	19-06-1943	01-09-1943	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Retour FAA
HS274	K	01-12-1943	08-12-1943	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Neergestort, Schotland en afgeschreven.
HS289	B	19-06-1943	26-12-1943	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Retour FAA
HS291	E	01-12-1943	01-08-1943	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Retour FAA
HS362	A	19-06-1943	30-12-1943	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Retour FAA
HS405		20-03-1943		Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Noodlanding Ballykelly en afgeschreven.
HS616			21-12-1944	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. In zee gestort en afgeschreven.
HS637	L	01-12-1943	27-04-1905	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Retour FAA
HS654	A	30-12-1943	27-04-1905	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Retour FAA
LS151		27-04-1905	22-08-1944	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Ongeval (Macoma) en afgeschreven.
LS152	D	24-12-1943	01-03-1944	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Ongeval (Gadila) en afgeschreven.
LS155	F	26-12-1943		Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Retour FAA
LS157	B "-01"	23-12-1943	28-06-1944	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Ongeval (Macoma) en afgeschreven.
LS158	C	26-12-1943	27-04-1905	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Retour FAA
LS172			04-09-1944	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Ongeval (Macoma) en afgeschreven.
LS174		28-01-1944	27-04-1905	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA.
LS193			23-02-1945	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Ongeval (Gadila) en afgeschreven.
LS237			27-09-1944	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Ongeval (Macoma) en afgeschreven.
LS241			02-11-1944	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Ongeval (Macoma) en afgeschreven.
LS244			11-01-1944	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. "Zwaardvis". Bij no.860 squadron. Vloog toen vanaf MAC Acavus. Bij konvooibegeleiding in Atlantische Oceaan ditched.
LS278			02-12-1944	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA.
LS289	H	13-10-1943	01-09-1943	Fairey Swordfish Mk.II.	Geleend van de FAA. Botsing met LS244 en afgeschreven.
LS291	G		01-09-1943	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA.
LS293				Mk. II	Geleend van de FAA. Ongeval (Gadila) en afgeschreven.
LS294			03-11-1944	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Ongeval (Macoma) en afgeschreven.
LS298	H			Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA.
LS350			07-08-1944	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Ongeval en afgeschreven.
LS389			15-12-1944	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA.
LS398			24-10-1943	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Bij 860 squadron te Dudino. In zee gestort bij eiland May in Firth of Ford en afgeschreven.
LS437	S2		30-01-1945	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Ongeval (Gadila) en afgeschreven.
NE888			16-08-1944	Fairey Swordfish Mk.II	Geleend van de FAA. Overboord (Macoma) en afgeschreven.
NR976		01-04-1945	09-04-1945	Fairey Swordfish Mk III	Geleend van de FAA.
NS187		01-04-1945	25-04-1945	Fairey Swordfish Mk III	Geleend van de FAA.
NS199		01-04-1945		Mk. III	Geleend van de FAA
?
?
?

Bronnen o.a. [L1] MdV , [W4] NedWeb

De inhoud werd voor het eerst opgesteld door M.de Vreeze zomer 2004 (op oude IPMS website)

: Laatste update: 10 maart 2018; 883

Foto Selectie uit de Beeldbank NIMH van Defensie die voor plastic modelbouwers handig kunnen zijn. (gefaciliteerd en beschikbaar gesteld middels insluitlinkjes door het instituut NIMH) :

Swordfish "D3?" ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Blik vanuit achterste schutterspositie; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Aan boord MAC schip Gadila; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

"M 21"? erg laag vliegende ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Hier is de veiligheidsbarrier goed te zien middeks; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Motoronderhoud; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Swordfish met vleugel opgevouwen; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Links is de staart te zien van de Swordfish LS157; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

aan de hijskraan; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

embleem op de neus; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Aan boord Gadila; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Flypast langs Macoma; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Start vanaf Macoma; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Vliegend langs de Macoma; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

op kielvlak is driehoekje te zien; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Blik op de staart van de Swordfish en dek; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

er lijkt een embleem te zitten onder de cockpit; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Met dank aan het NIMH.

: Laatste update: 12 juni 2022; 1344

MODELBOUW SWORDFISH

Modellen (type)	? nooit gezien @ moeilijk te vinden	? never seen @ hard to find
1/72	1/48	1/32
Airfix (conversie nieuwe kit #A04053 met wielen); Cooperativa (MPM production); Frog/ NOVO/ Donetsk / Plastyk / Modelcraft / Chematic / Eastern Express / Ark models ; Matchbox / Revell ; Airfix (oude mal) / Craftmaster;	Tamiya ; Smer / Merit / Artiplast / Heller (1/50) ;	Trumpeter Combat Models (vac) @ ID Models (vac) @

> beste aanbevolen model staat steeds eerst bovenaan; modellen achter elkaar genoemd zijn gebaseerd op dezelfde mal; (best kit listed first).

BOXART

Kleurenschema: (kijk in kleurentabel voor modelbouwkleuren)
Schema	Algemeen	Kleur boven- en zijkanten	Kleur onderzijde	Details	Opmerkingen
(1)		< K12> glans Dark sea grey < K15> glans Light slate grey witte zijkanten	< K84> Sky		FAA camouflage met tekst ROYAL NAVY; witte zijkanten; klein oranje driehoek op kielvlak
(2)		< K12> glans Dark sea grey < K15> glans Light slate grey witte zijkanten	< K31 >Wit		latere schema; witte zijkanten; klein oranje driehoek op kielvlak

Kleuren: Dutch Swordfishes hadden de standaard Engelse FAA kleuren

Info: Alle toestellen waren geleend van de FAA en hadden Engelse kenmerken en beschilderingen. Wel was er vaak een zwart omrand oranje driehoekje op het kielvlak geschilderd.

De nieuwe Airfix kit #A04053 is voor de Swordfish Mk.1. Voor de meer gebruikelijke Mk.2 is een kleine conversie goed te doen van de Airfix kit. De Mk.II en Mk.III ondervleugel panelen waren van metaal en glad ter plaatse van de raketten, de plasticdelen kunnen daar glad geschuurd worden. Soms was ook een andere uitlaatpijp met "uitsteeksels" geplaatst, daar is een Pavla U72136 set voor. De oliekoeler is ook ietwat anders (Pavla U72135 set). Verder waren vaak Yagi radar antennes geplaatst bij de buitenste vleugelstijlen, deze kunnen zelf gemaakt worden. Eventuele raketten en rails kunnen uit andere kits worden gehaald. Voor de Mk.III met een radarbult is er ook een Pavla U72134 ombouwset.