IPMS Nederland - Farman HF

: Laatste update: 12 maart 2018; 1672

Fabriek	Farman (+licentie Trompenburg)
Vliegtuig
Type-aanduiding	HF.20 , HF.22
Cat 1, 4 , 5 -- totaal 23 stuks

Informatie:

Het Franse Farman was een van de belangrijkste vliegtuig fabrieken in de beginperiode van de luchtvaart rond 1908. Een van der allereerste vliegtuig types was een tweedekker. Het was en trainer en verkenner voor twee man met een gondel en houten constructie; Door de duwschroef had de waarnemer die voorin zat een goed uitzicht en schootsveld als een mitrailleur was geplaatst.

HF-20:
Lengte: ongeveer 8,26 m (bij HF-22 8,80 m)
Spanwijdte: 13,50 m (bij HF-22 grotere spanwijdte van 15,58 m)
Hoogte: 3,20 m
Leeggewicht: 360 kg
Maximum gewicht: 640 kg
Gnôme Lampda, 80 pk motor
Snelheid maximaal 105 km/u !!
Vliegbereik: 300 km
1 Madsen licht 6,5 mm machinegeweer mogelijk voorin de gondel
2 man

Er was ook licentie bouw bij automobielfabriek Trompenburg (van het merk Spijker) georganiseerd door Henri Wijnmalen. De HF-22 welke sterk leek op de HF-20 had een grotere spanwijdte dan de HF-20 en een ander onderstel.

HF-22:
Spanwijdte: 15,58 m
Lengte: 8,80 m
Leeggewicht: 385 kg
Maximum startgewicht: 710 kg
Snelheid max: 105 km/u !!
Gnôme Lampda, 80 pk motor. Op veel toestellen werd later de Gnôme motor vervangen door een Thulin A 80-100 pk motor.

Literatuur:
Farmans	H.J. Hazewinkel	Stichting Vrienden MLM	1990

Websites:

- IPMS NL Walkaround Farman HF.20

- https://en.wikipedia.org/wiki/Farman_HF.20

FOTO GALERIJ:

Deze inhoud op deze pagina werd voor het eerst opgesteld zomer 2004 door M.de Vreeze (op de oude IPMS site)

: Laatste update: 10 maart 2018; 2137

Cat 1. LvA

HF.20:
Mei 1913 ging een commissie van de Luchtvaart Afdeeling (LvA) naar Frankrijk om een type uit te zoeken. De Farman HF.20 leek een goede keus en de eerste arriveerde september 1913 in Nederland. De Farmans waren een van de eerste Nederlandse LvA toestellen. Ze werden na aankoop geassembleerd op de nieuwe basis Soesterberg. Ze werden gebruikt als les- en waarnemingsvliegtuig. Augustus 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit, waarbij Nederland erin slaagde neutraal te blijven. Vlak voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog waren de 2 toestellen in Nederland afgeleverd.

Bijzonder was dat met een HF.20 de vlieger Henri Wijnmalen oktober 1916 het wereldhoogterecord op 2800 meter wist te zetten.

( Noot: bij het Belgische De Brouckere werden 2 toestellen besteld voor de KNIL die sterk op Farmans leken en die door De Brouckere in licentie werden gebouwd).

HF.22:
Dit was de "opvolger" van de HF.20. Aflevering begon in juli 1914 maar de Eerste Wereldoorlog brak uit in augustus en er konden (van de zes besteld) nog vier toestellen LA6 t/m LA8 worden verkregen (en 1 voor de MLD). Er waren meer toestellen nodig. De Nederlandsche Vliegtuigenfabriek werd opgericht door Henri Wijnmalen in 1914. Een hal werd gehuurd van Trompenburg, Amsterdam (dit was ook de fabriek van de Spijker automobielen aan de Amsteldijk in Amsterdam). Bij Spijker / Trompenburg werden 11 toestellen besteld voor de LvA. Verder bouwde de LvA er "zelf" nog 2 stuks uit reserveonderdelen.

De Farmans vlogen van 1913 tot 1919. Er werd nogal eens gewisseld van toestel en nummer tussen de LvA, formeel de MLD en de ML-KNIL. (Maar naar Indië ging in feite geen enkele kist). Al de Farmans werden gebruikt voor verkenning langs de grenzen van neutraal Nederland en lesdoeleinden. Met een mitrailleur voorin het schuitje werd een proef gedaan net als diverse proeven met een roetseinapparaat. Op veel toestellen werd in 1917 (tijdens de eerste wereldoorlog dus) de Gnome motor vervangen door een Zweedse Thulin 80 pk motor.

In 1919 gingen de resterende toestellen uit dienst. Ze waren eigenlijk al in 1915 verouderd maar door de oorlog konden natuurlijk maar moeizaam andere toestellen worden besteld.

Replica van de HF.20 in het voormalige MLM op Kamp Zeist; Foto: Collectie M.de Vreeze (used with permission)

Foto: Defensie voorlichtings-Centrum / Ministerie van Defensie (used with permission)

Registratiegegevens LVA:
Registratie	Tweede Registratie	Constructie-nummer	Datum in dienst	Datum uit dienst	Opmerkingen
LA2			03-10-1913	27-09-1915	Farman HF-20; Gevallen en vernield Fort Voordorp, daarna afgeschreven ; **zie opmerking
LA3			04-10-1913	26-07-1917	Farman HF-20; Gevallen en vernield, daarna afgeschreven
LA4	HF-26		08-10-1913	07-05-1918	Farman HF-20; 07-05-1918 Noodlanding en vernield; 01-01-1919 afgeschreven
LA6			28-07-1914	28-01-1916	Farman HF-22; Gevallen en vernield , daarna afgeschreven
LA7	HF-10		02-08-1914	01-11-1919	Farman HF-22; ook "HF10T80" later met Thulin 80 pk motor; Afgeschreven
LA8			02-08-1914	17-08-1916	Farman HF-22; Afgeschreven na noodlanding bij Leerdam.
LA9	HF-11		28-05-1915	01-11-1919	Farman HF-22; ook "HF11T80" later met Thulin 80 pk motor; ex MLD kist MA-1
LA10	HF-12		05-06-1915	01-11-1919	Farman HF-22; gebouwd Trompenburg; "Gerda"; ook "HF12T80" later met Thulin 80 pk motor; Afgeschreven
LA11	HF-13		23-08-1915	01-11-1919	Farman HF-22; gebouwd Trompenburg; ook "HF13T80" later met Thulin 80 pk motor; Afgeschreven
LA15	HF-14		01-10-1915	01-11-1919	Farman HF-22; gebouwd Trompenburg; ook "HF14T80" later met Thulin 80 pk motor; Afgeschreven
LA16	HF-15		31-10-1915	01-11-1919	Farman HF-22; gebouwd Trompenburg; ook "HF15T80" later met Thulin 80 pk motor; Afgeschreven
LA17			29-11-1915	01-11-1919	Farman HF-22; gebouwd Trompenburg; Afgeschreven
LA18	HF-16		17-12-1915	01-06-1916	Farman HF-22; gebouwd Trompenburg; ook "HF16T80" later met Thulin 80 pk motor; 22-11-1917 verdwaald boven Belgie maar geretourneerd; Afgeschreven na te zijn aangereden
LA19			29-12-1915	24-10-1916	Farman HF-22; gebouwd Trompenburg; Afgeschreven na te zijn neergestort bij Wintelre.
LA20	HF-17		28-01-1916	01-11-1919	Farman HF-22; gebouwd Trompenburg; ook "HF17T80" later met Thulin 80 pk motor; Afgeschreven
LA21 (I)	HF-19		18-02-1916		Farman HF-20; overgedragen ML-KNIL als "K-4" en gebruikt voor training in Nederland
LA21 (II)	HF-18		1916	01-11-1919	Farman HF-20; gebouwd Trompenburg; ook "HF18T80" later met Thulin 80 pk motor; was eerst de "K-3" van ML-KNIL maar nooit naar Indie vervoerd
LA26	HF-19		16-03-1916	01-11-1918	Farman HF-20; gebouwd Trompenburg; ook "HF19T80" later met Thulin 80 pk motor; Boven Soesterberg gebotst met Caudron G IV. , de 427; Afgeschreven
LA27	HF-20		25-04-1916	01-11-1919	Farman HF-22; gebouwd Trompenburg; ook "HF20T80" later met Thulin 80 pk motor; Afgeschreven
LA30			1916	28-07-1916	Farman HF-22; Eigenbouw door LVA. Bij landing gecapoteerd bij Breda en vernield. Afgeschreven
LA32	HF-25			28-07-1916	Farman HF-22; ook "HF25T80" later met Thulin 80 pk motor; Eigenbouw door LVA; Afgeschreven

Bronnen o.a. [B17] Vlucht.tijd , [B5] Luchtv.kennis 1988-2 en 1979-6

Zie ook De Brouckere

**Opmerkingen: in nieuwe NMM Soesterberg staat een replica in LVA kleuren en ook in het Louwman museum Den Haag een replica als "LA-2".

De inhoud werd voor het eerst opgesteld door M.de Vreeze zomer 2004 (op oude IPMS website)

: Laatste update: 10 maart 2018; 1073

Cat 1. LvA

Foto Selectie uit de Beeldbank NIMH van Defensie die voor plastic modelbouwers handig kunnen zijn. (gefaciliteerd en beschikbaar gesteld middels insluitlinkjes door het instituut NIMH) :

HF.20 ; Dit is de oudst bekende foto van een LVA vliegtuig met de oranje bol. De foto is uitgegeven als ansichtkaart december 1913.Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.20 op Soesterberg; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.20; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.20 "La-2" ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

de oranje bollen op de ondervleugels zijn goed te zien; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.20; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.20 "LA-21" ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.20 Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.20 ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.20 ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.20 ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with pemission)

HF.20 ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.20 in de vlucht ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.20 ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.22 "La-15" ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.22; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.22 op het strand; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.22 met details van de spandraden; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.22 ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.22 neusdetail; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.22 ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.22 met details van o.a onderstel; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission

HF.22 ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.22 kraak bij Woudenberg; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.22 ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.22 schuitje ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

HF.22 ; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

: Laatste update: 15 oktober 2021; 1711

Cat 4. MLD

7 stuks:

Een eerste Franse aflevering van de HF.22 met de registratie "MA-1" is door een marine detachement op Soesterberg gebruikt en werd zo in feite de eerste "latere MLD" kist.

Juni 1915 volgden 6 nieuwe toestellen die bij Spijker "Trompenburg" in Amsterdam in licentie werden gebouwd. De kisten werden gebruikt bij de vliegschool ook op Soesterberg en in oktober 1918 werden de nog in gebruik zijnde toestellen naar het net opgerichte De Kooy overgeplaatst. Uit 1921 werd de laatste kist uit dienst gesteld.

Farman HF.22, "A-1", de oranje bol zichtbaar op de staart en onderop bovenvleugel. Foto: Nationaal Archief (used with permission)

Registratiegegevens Farmans MLD:
Registratie	Tweede Registratie	Derde Registratie	Constructienummer	Datum in dienst	Datum uit dienst	Opmerkingen
MA-1	LA9			juli 1914		Farman HF.22 bij de Marine Luchtvaart Dienst; opgeknapt en naar LVA als LA9.
M-1	M.A.1	A-1		30-07-1915	14-03-1919	Farman HF.22 bij de Marine Luchtvaart Dienst; Afgeschreven na ongeval op Marine Vliegkamp De Kooy
M-2	M.A.2	A-2		16-10-1915	31-03-1919	Farman HF.22 bij de Marine Luchtvaart Dienst; Afgeschreven
M-3	M.A.3	A-3		1916	15-11-1917	Farman HF.22 bij de Marine Luchtvaart Dienst; In dienst medio 1916; Afgeschreven na noodlanding Soesterberg.
A-4				28-11-1917	17-02-1922	Farman HF.22 bij de Marine Luchtvaart Dienst; Afgeschreven
A-5				06-12-1917	09-03-1920	Farman HF.22 bij de Marine Luchtvaart Dienst; Afgeschreven
A-6				16-12-1917	31-03-1919	Farman HF.22 bij de Marine Luchtvaart Dienst; Afgeschreven

Bronnen o.a. [B17] Vlucht.tijd , [B16] MLD.70

De inhoud werd voor het eerst opgesteld door M.de Vreeze zomer 2004 (op oude IPMS website)

: Laatste update: 10 maart 2018; 1055

Foto's van Beeldbank NIMH die voor plastic modelbouwers handig kunnen zijn. (beschikbaar gesteld middels insluitlinkjes door het NIMH) :

HF.22 "A-5" MLD op De Kooy; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

: Laatste update: 13 oktober 2021; 1414

Cat 5. KNIL

HF.20 en HF.22:
De KNIL wilde ook actief te worden met militaire vliegtuigen in Nederlandsch Indië net als de daar aanwezige MLD.

Een HF.20 werd geschonken aan de KNIL door een particulier dhr. van Steyn nadat zijn broer, die de eigenaar was, was overleden. Registratie werd K-3 maar de kist is echter nooit daadwerkelijk naar Indië afgeleverd omdat augustus 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Het toestel werd bij de LVA de LA21 (II).

De K-4 was van het type HF.22 en de LA21 (I) bij de LVA. Ook nooit daadwerkelijk naar Indië afgeleverd.

HF.22, deze is nooit echt in Indië geweest. Foto: Collectie M. de Vreeze (usedwith permission)

Registratiegegevens "K kolonien": KNIL
Registratie	Tweede Registratie	Constructie-nummer	Datum in dienst	Datum uit dienst	Opmerkingen
K-3	LA21 (II)		juni 1913	1916	Farman HF.20. Nooit in Nederlands Oost-Indië geweest, maar slechts in Nederland gebruikt voor trainingsdoeleinden. In 1916 overgenomen door LVA als LA21 (II)
K-4	LA21 (I)		1916	17-11-1917	Farman HF.22. Nooit in Nederlands Oost-Indië geweest, maar slechts in Nederland gebruikt voor trainingsdoeleinden. Aangereden door Albatros B.II LA39 en vernield, daarna afgeschreven.

Bronnen: zie MLD tabel

De inhoud werd voor het eerst opgesteld door M.de Vreeze zomer 2004 (op oude IPMS website)

: Laatste update: 12 juni 2022; 1342

MODELBOUW FARMAN HF 20 / 22

Modellen (type)	? nooit gezien @ moeilijk te vinden	? never seen @ hard to find
1/72	1/48	1/32
Omega (resin) (decals HF20 en LA2); Omega (resin also for HF22); Ludemann (resin for HF20); Veterans 72/Airkit (resin for Hf20) @; Veteran 72 (vacu for HF20) @; CZECH (conversie van een F30)(resin);	-	-

> beste aanbevolen model staat steeds eerst bovenaan; modellen achter elkaar genoemd zijn gebaseerd op dezelfde mal; (best kit listed first).

BOXART

Kleurenschema: (kijk in kleurentabel voor modelbouwkleuren)
Schema	Algemeen	Kleur boven- en zijkanten	Kleur onderzijde	Details	Opmerkingen
(a)		< K152> Linnen met Emaillitte	< K152> Linnen met Emaillitte		"schuitje" is geel van kleur, waarschijnlijk 6 bollen op en onder de vleugels

MODELLEN GALERIJ

Een mooi model op grote schaal, bouwer onbekend. Deze laat goed zijn hoe een LVA model eruit kan zien. Gezien op een show.

De inhoud werd voor het eerst opgesteld door M.de Vreeze zomer 2004 (op oude IPMS website)

Farman HF.20/22

INFO Farman HF.20/22

1. LVA Farman HF.20/22

1. LVA Farman HF.20/22 (foto bijlage)

4. MLD Farman HF.20/22

4. MLD Farman HF.20/22 (foto bijlage)

5. KNIL Farman HF.20/22

Modelbouw Farman HF