Laatste update: 27 december 2024

4460

....

Informatie:

INTRODUCTIE:

Het F-16 programma begon met de YF-16 welke werd opgestart in 1972 door General Dynamics in een Amerikaanse "Light Weight Fighter" competitie (Northrop maakte de YF-17 voor deze competitie). Het hele ontwerp was gericht op gewichtbesparing maar wel werd weer een M61 kanon toegepast vanwege ervaringen uit de Vietnamoorlog. De YF-16 was het eerste jachtvliegtuig met “fly-by-wire”: met electrische bedrading voor de besturing waarbij de piloot stuurde met een kleine stuurknuppel aan de rechterkant die kleine uitslagen vertaalde in vliegbewegingen met de stuurvlakken. Verder was de inlaat onder de voorste rompsectie geplaatst en werd er gekozen voor een enorme gewicht- stuwkracht- verhouding voor manoeuvreerbaarheid. De schietstoel van de piloot werd zo’n 30 graden schuin gezet zodat de piloot hogere G-krachten kon verdragen tijdens manoeuvres en er werd een enorme bolle cockpitkap ontworpen. De piloot zou verder de cruciale informatie tijdens een luchtgevecht af kunnen lezen van een Head Up Dusplay( HUD). De romp en vleugel vormen een soort “blended body” met daarin ook de voornaamste brandstoftanks en verder zouden een flink aantal delen in lichter composietmateriaal worden uitgevoerd. De radar zou ook nieuwe pulse-dopler technologie gebruiken (al was dat toendertijd nog niet precies bekend welke type radar dat zou worden).

Het eerste YF-16 prototype ging onverwacht de lucht in tijdens taxiën op basis Edwards op 20 januari 1974 doordat de uitlaat niet open ging en piloot Phil Oestricher kon de kist tenauwernood onder controle houden en weer landen. De eerste officiële vlucht was op 2 februari 1974. Uiteindelijk koos de USAF voor de F-16 ten koste van de YF-17 (al werd die later gebruikt voor de ontwikkeling van de F-18).

De produktieversie van de F-16 werd behoorlijk aangepast voor ook jagerbommenwerper taken, werd ietwat groter en ook weer zwaarder dan de YF-16. De eerste F-16A vloog augustus 1978 in Forth Worth, de USAF werd een grote afnemer en noemde de F-16 de “Fighting Falcon”. De standaard motor werd de Pratt en Whitney F100 (welke ook voor de USAF F-15 Eagle was geselecteerd).

In Europa waren opvolgers nodig van NATO F-104's. Na een selectieprocedure met andere vliegtuigtypes werd de F-16 in 1975 besteld door Nederland maar ook de NATO landen Belgïe, Noorwegen en Denemarken. De diverse Europese regeringen werden ook over de streep getrokken door compensatie opdrachten voor hun industrie. Zo zou Fokker onderdelen in licentiebouw produceren ook voor andere NATO landen en ook andere Europese fabrieken zouden onderdelen produceren (b.v. het Belgische SABCA).

De F-16A was de eerste productieversie met de F-16B als tweezitter versie voorzien van een Pratt en Whitney F100 motor en met de standaard luchtinlaat. Van deze versie waren de subversies de zgn. Blocks 1, 5, 10, 15, 20.  De eerste was gereed augustus 1978 in Forth Worth en de USAF gaf het de naam “Fighting Falcon”.

 ---------------

GEGEVENS:
F-16A is eenzitter (normale uitvoering);
F-16B is tweezitter/trainer met volledige inzetbaarheid;
Lengte: 14,52 m
Spanwijdte: 10,01 m (met Sidewinders)
Motor: 1 Pratt and Whitney F100-PW-100 bij aflevering; later de F100-PW-200 of -220 (MLU update)
Gewicht: 6885 kg (leeg), 10.600 kg (startgewicht)
Maximale snelheid: 2.125 km/u op hoogte
Vliegbereik circa 4.000 km met extra tanks
Leeggewicht: circa 11000 kg
Maximum startgewicht: circa 16000 kg
Bewapening: 1 GE M61 20 mm kanon, meestal 2 Sidewinders
Diverse ophangpunten voor bommen, raketten, napalm tot een max. gewicht van 5200 kg;

De KLu zou uitsluitend F-16A en F-16B verkrijgen al werden die wel enige keren gemoderniseerd met Mid Life Update programma’s.

   ============================

LATERE ONTWIKKELINGEN:
De volgende generatie was vanaf 1984 de F-16C eenzitter en F-16D tweezitter met als eerste de Block 25. Kenmerkend was een ietwat andere verticale staart met een dikkere basis fairing voor systemen welke snel herkenbaar is aan de antenne voorop het schuine stuk.

Vanaf de F-16C/D Block 30 welke kwam in 1987 werd een alternatieve motor toegepast namelijk de General Electric F110. Dat betekende ook dat een grotere luchtinlaat MCID werd geïntroduceerd. Deze versie was ook zwaarder en het onderstel werd versterkt en werden de hoofdwieldeuren iets boller. Verder waren er andere systemen en detailveranderingen. Daarnaast was er een tussenversie, de Block 32 welke de F100 motor nog steeds had en de kleine luchtinlaat.

Voor het beter uitvoeren van nachtmissies werd de “Night Falcon” door de Amerikaanse USAF vanaf 1988 geïntroduceerd welke uitging van de F-16C en F-16D tweezitter. Er werden allerlei systemen ingevoerd en aparte pods konden aan de F-16 worden gehangen. De Block 40 kreeg de GE F110 motor met grote MCID inlaat en de Block 42 gebruikte de F100 motor met standaard (kleinere) inlaat. Wel was het sterkere onderstel nu steeds toegepast.

Middels diverse "Peace" programma’s gingen veel F-16’s vanuit de Verenigde Staten (USA) naar diverse luchtmachten van Amerikaanse bondgenoten.

Ondertussen werden veel reeds operationele F-16's gemoderniseerd en versterkt gedurende hun levensduur. In diverse “Mid Life Updates” programma’s werden systemen gemoderniseerd en konden moderne wapens zoals raketten worden afgevuurd en geleide bommen worden afgeworpen. Het eerste MLU werd opgestart in 1992 in Europees verband voor de NAVO luchtmachten inclusief de KLu die de eerste generatie F-16’s gebruikten.

Ondertussen was General Dynamics op Forth Worth in 1993 voor een groot deel opgegaan in Lockheed Martin die daarna het F-16 programma ging uitvoeren.

De F-16 Block 50 en Block 52 waren speciaal uitgerust voor het aanvallen van vijandelijke radarinstallaties in een “Wild Weasel” rol. In 2003 werd de Block 60 “Desert Falcon” geïntroduceerd. April 2012 werd de 4500'ste F-16 afgeleverd door Lockheed Martin

Uitgefaseerde F-16’s van NATO landen (ook van de KLu) werden vaak ook doorgeleverd "tweede hands" aan andere luchtmachten, maar altijd na Amerikaanse goedkeuring in weer een zoveelste "Peace" programma.

Literatuur:
Goodbye F-16	beschrijft F-16 en gebruik KLu	2024	D. van Wageningen en G. Dragt	uitg. Geromy
Kleurrijke KLu	bevat ook vele mooie KLu F-16 foto's	2021	C. van Gent	uitg. Violaero/ Lanasta
General Dynamics F-16	serie luchtvaartencyclopedie	sept-1983	M.J. Peterbroers	KNVvL, Afdeling  Luchtvaartkennis
Modelbouw In Plastic, MIP	over F-16 launchers	2005-3		IPMS Nederland
Modelbouw In Plastic, MIP	met vele schema's KLu	1993-2		IPMS Nederland
Modelbouw in Plastic, MIP		1991-4		IPMS Nederland
Modelbouw in Plastic, MIP		1990-2		IPMS Nederland
Modelbouw in Plastic, MIP	over ECM pod	1986-4		IPMS Nederland
Modelbouw in Plastic, MIP		1981-3		IPMS Nederland
Modelbouw in Plastic, MIP	over stores/ bewapening	2006-1 + 3		IPMS Nederland
Modelbouw in Plastic, MIP	F-16B in ander jasje	2024-5	Arie Vos	IPMS Nederland
Uncovering the F-16	boek met veel detail foto's	2002	Review	DACO productions
Defensie info	defensie-nl-F-16.pdf	zomer 2016		Koninklijke Luchtmacht

.

  zie ook de artikelen lijst hier....

FOTO GALERIJ:

Deze inhoud op deze pagina werd voor het eerst opgesteld zomer 2004 door M.de Vreeze

Laatste update: 27 december 2024

19987

Cat 3.  KLu

Totale vloot: F-16A/B : 213 stuks, vanaf 1979 in dienst; 177 eenzitters F-16A, 36 tweezitters F-16B.   

 (tekst door Meindert de Vreeze)

De keuze van de F-104 Starfighter opvolger duurde in Nederland vele jaren met heel wat politiek gekrakeel. Al in 1967 begon het Europese MRCA programma waar Nederland overigens niet aan mee deed (dat werd later de Panavia Tornado). December 1973 nam zowaar de Noorse minister van Defensie (!) het initiatief de opvolging weer eens in NAVO verband op te pakken. Een kleine stuurgroep waar ook Nederland in mee deed ging naast de YF-16 en YF-17 types analyseren als de Northrop P-530 Cobra, Franse Dassault Mirage F-1 met M53 motor en later de Zweedse Saab Viggen. De stukskosten werden ingeschat op circa 13 miljoen gulden per F-16, 14 miljoen voor de YF-17, 17 miljoen voor de Mirage F-1 en 18 miljoen voor de Viggen. Men keek ook naar de dreiging in de lucht vanuit het Warschau Pakt zoals de MiG-21 “Fishbed”en MiG-23 “Flogger”. Maar ondertussen had de USAF nog niet gekozen voor de “Light Weight Fighter”, dat zou pas 13 januari 1975 officieel gebeuren. De stuurgroep adviseerde vervolgens de F-16. In de nacht van 23 op 24 mei 1975 werd door de Nederlandse kabinet van premier Den Uyl besloten de F-16 te bestellen als opvolger van F-104 mits de Noren, Denen en Belgen er ook voor kozen. Op 27 mei kondigde PvdA minister Vredeling aan het aantal 84 stuks en daarbij nog 18 opties (80 F-16A en 22 F-16B) met afleveringen van 1979 tot 1984.

De bestelde kisten zouden uiteraard het M61 kanon, extern SidewinderAIM-9 lucht-lucht raketten en diverse bommen voor grondaanvallen verkrijgen. Een grote rol speelden de contracten voor verdere industriesamenwerking: Fokker zou onderdelen in licentiebouw produceren voor NAVO landen en andere Europese fabrieken waren het Belgische SABCA en FN Herstal voor de motorassemblage. Fokker op Papendrecht zou rompmiddenstukken en wieldeuren produceren, Avio-Fokker zou kabelbomen installeren. Op Schiphol-Oost fabriceerde Fokker vleugeldelen en zou men eindassemblage doen met de acceptatie/testvluchten net als SABCA. KLu F-16 technici gingen eind 1978 in opleiding bij de General Dynamics fabriek op Fort Worth en december 1978 ging de eerste KLu vlieger Wim Sneek naar Hill AFB bij Salt Lake City. Veel moest nog worden uitgevonden v.w.b. opleiding en de F-16 zelf was nog in ontwikkeling en moesten F100 motorproblemen worden opgelost. De vooropleiding was bij de EMVO op de PC-7 op Woensdrecht of op de Belgische Alpha Jet vanaf Brustum. Latere gingen F-16 vliegers in de Verenigde Staten vliegen op de T-37 Tweety en daarna T-38 Talon op Sheppard en vanaf 1990 naar Tucson Arizona.

Voor ons modelbouwers is grappig dat destijds het beoogde KLu kleurenschema een soortgelijk camouflage patroon had als de F-104 en NF-5. Dit schema werd echter nooit toegepast, alle F-16’s werden afgeleverd in het standaard Amerikaanse / NAVO grijze patroon.

 --- INDIENSTSTELLING

De eerste bij Fokker geassembleerde F-16, de F-16B tweezitter "J-259", maakte 3 mei 1979 zijn eerste vlucht vanaf Schiphol met Fokker testvlieger Henk Themmen en de Amerikaanse testvlieger Dave Palmer. De eerste 12 F-16A kisten waren van het zgn. Block 1, met het kleine stabilo, zwarte neus en standaard USAF staart (zonder parachute fairing). De KLu roundels waren nog vrij groot. Op Leeuwarden werd mid 1979 gestart met typeconversie en opleiding en 1 mei 1981 was het 322 squadron operationeel met 16 F-16A en 2 F-16B, een jaar later volgde 323 squadron. Begin 1982 werden voor 560 miljoen gulden 22 extra F-16’s besteld voor mogelijke vredesverliezen en extra 42 stuks ter vervanging van de Northrop NF-5 welke vanaf 1985 uit dienst zou gaan. Ondertussen zou de F-16 vergrootte composiet horizontale stabilo’s krijgen die door Fokker in Hoogeveen werden gefabriceerd. De reeds aan de KLu afgeleverde Block 1 kisten werden daarmee gemodificeerd in het “Pacer Loft 1” programma met extra bekabeling en de parachute in een staartfairing. Het schijnt dat al speciale “Have Glass” verf en RAM radarabsorptiemateriaal werden toegepast maar dat was toen een goedbewaard geheim. Daarbij kreeg de canopy een goud-smoke tint vanwege de radarabsorberende coating.

Februari 1983 kreeg het 306 verkenningssquadron de eerste verkennings F-16, wel aangeduid als F-16A(R) en F-16B(R). Daarvan werden 25 toestellen afgeleverd. Ze waren voorzien van extra bekabeling om de Orpheus Recce pod van de F-104 te blijven gebruiken. Drie F-16A kisten werden later nog verbouwd tot R. Oktober 1984 kreeg een speciale testgroep van de KLu een F-16A “J-646” afgeleverd die “Orange Jumper” werd genoemd met extra bekabeling voor meetsystemen van het Nationaal Luchtvaart Laboratorium (NLR) en al snel kwam de test F-16B “J-653”. Deze testvliegtuigen hadden het doel om specifiek KLu wapengebruik uit te proberen.

De 162 beschikbare KLu F-16’s hadden ondertussen al 15.000 vlieguren gemaakt en ze vlogen bij negen KLu squadrons vanaf Leeuwarden, Twenthe, Volkel, Gilze-Rijen en Eindhoven. Regelmatig werd een enkele F-16 voorzien van een solo display kleurenschema voor demonstraties op air shows of vanwege een squadronjubileum. Er zijn heel wat speciale beschilderingen geweest. Vanaf Goose Bay in Canada werden regelmatig laagvliegoefeningen gedaan en zo rond 1990 begon de F-16 opleiding op Tucson Arizona bij de Amerikaanse Air National Guard met aldaar zo’n 11 KLu F-16’s met staartcode "AZ". In juni 1989 was de F-16 tien jaar bij de KLu in dienst maar helaas waren er 18 verongelukt en dat was meer dan verwacht. Vanaf 1993 was het de bedoeling acht F-16 squadrons te hebben met de-activering van 306 squadron en de verouderde Orpheus pod uit te faseren. Dat werd echter niet doorgezet want er was nog geen alternatief. De laatste van 213 KLu F-16’s werd afgeleverd in 1992 en het aantal in dienst 189 stuks.

De KLu toestellen voerden de Quick Reaction Alert (QRA) uit waarbij steeds 2 kisten paraat staan voor onderscheppingen. In 1990 valt de Sovjet Unie uit elkaar in diverse staten en Oostblok landen gaan zelfstandig politiek bedrijven. De Koude Oorlog lijkt voorbij.

 ---- MLU UPGRADES 

De F-16 in gebruik bij onze KLu, Verenigde Staten en andere NAVO landen was in de jaren negentig toe aan een modernisering. Daartoe werd het “Mid Life Update” (MLU) programma opgestart om de F-16 een ware 24-uur per dag inzetbaarheid te geven. Deze MLU F-16’s worden aangeduid als: F-16AM voor de eenzitter en F-16BM voor de tweezitter. Het eerste KLu MLU programma opgestart in 1995 behelste updates aan GPS, terreinvolgsysteem en de Pratt en Whitney F100 motoren. De ALQ-131 ECM pod kwam, aanvullende chaff/flare systemen, verbeterde radar, betere IFF en missiecomputer. De AIM-120B AMRAAM luchtraket werd ingevoerd, kon een FLIR pod worden meegevoerd en geleidde GBU-33 en CBU-87 bommen worden afgeworpen. Het schijnt dat reeds speciale verf en RAM radarabsorptiemateriaal al werd toegepast maar dat was toen een goedbewaard geheim. De piloot kon verder nachtzichtkijkers gebruiken maar het bleek beter dat bij onderhoud de canopy werd aangepast met andere verf voor de radarwerende canopy, niet goud-smoke maar wat meer blauwig-smoke. Voor de KLu werd de MLU uitgevoerd bij Fokker en in rond 1998 gereed voor zo’n 112 F-16AM en 25 F-16BM MLU kisten. De KLu kisten konden ook een LANTIRN targeting pod gebruiken en Maverick grondraketten afvuren.

MLU M3 opgestart in 2004 betekende toevoeging van een datalink 16, radar APG-66v2 en systemen zoals het Helmet Mounted Cueing systeem waarbij de piloot in de helm informatie krijgt gepresenteerd. De cockpit zelf werd gemoderniseerd (wat te zien is omdat er veel zwart in het cockpit interieur zit tegen schittering). Naast uitbreiding van wapenmogelijkheden werden de motoren op de laatste F100-PW-220 standaard gebracht, de grootte van de luchtinlaat bleef ongewijzigd. De MARS (medium altitude recon system) als opvolger van de oude Delft Orpheus pod werd ingevoerd bij 306 squadron. In modificatieprogramma “Pacer Amstel” opgestart in 2005 werden diverse constructiespanten vervangen en nieuwe hardware, software en nieuwe bekabeling geïnstalleerd.

MLU M4 vanaf 2006 betekende een nieuwe computer zodat AIM-9X Sidewinder en IRIS-T raketten afgevuurd kunnen worden en AGM-154 JSOW en EGBU-12 geleidde bommen.

MLU M5 van 2009 bracht een beter precisie-navigatiesysteem, de geleidde GBU-49 bom en Sniper ATP voor doelaanwijzing. De MARS werd vervangen door de Recce-Lite (RL) met o.a. infraroodsensoren. Mid 2009 had de KLu nog beschikking over zo'n honderd F-16 toestellen (waarvan 14 in de USA op Tucson voor de vliegeropleiding).

MLU M6 uitgevoerd in 2012 betrof weer een identificatie IFF update.

Rond 2019 werden Leonardo Terma pylons gebruikt met eigen ECM in een fairing op de pylon.

 ---- BUITENLANDSE OPERATIES

De F-16 werd niet alleen in Nederland en contreien ingezet, ook werd er deelgenomen aan internationale NAVO operaties. Vanaf april 1993 werd operatie "Deny Flight" boven Bosnië uitgevoerd vanaf de Italiaanse basis Verona. De Orpheus pod werd daar veelvuldig gebruikt en bewees weer eens zijn waarde. Daarna werd de taak uitgebreid met ook close air support welke in 1995 leidde tot operatie "Deliberate Force".  

De KLu F-16’s werden weer eens in het buitenland ingezet. Op de Balkan was onrust uitgebroken en maart 1999 NAVO operatie "Allied Force" uitgevoerd vanwege de oorlog in Kosovo. Ze werden gestationeerd in het Italiaanse Amendola. Op 24 maart 1999 schoot de KLu F-16AM "J-063" een Servische MiG-29 neer, de eerste KLu kill na 1945. De Balkan inzet eindigde in 2001. 

Na de grote terroristische aanval van Al Qaida op het WTC in New York op 11 september 2001 gaat een internationale troepenmacht acties ondernemen in Afghanistan waar Al Qaida hun thuisgebied heeft. Tijdens operatie "Enduring Freedom" vlogen Nederlandse F-16's boven Afghanistan van 2002 tot in wel 2011. Eerst in kader van ISAF vanaf Manas in Kirgizië met steeds zo'n 6 kisten. 

Vanaf 2005 werden luchtbewakingsmissies (QRA) met andere NAVO landen gevlogen in de Baltische staten.

Bij de latere Afghanistan Uruzgan missie vlogen F-16's vanaf mei 2006 vanaf de vliegvelden Kabul, Kandahar en Mazar-e-Sharif in Afghanistan met steeds zo'n 6 kisten. Naast het maken van patrouillevluchten werden ook gronddoelen aangevallen. Duizenden vluchten worden gemaakt. Een Klu F-16 gaat verloren met onbekende oorzaak en de vlieger komt om op 31 augustus 2006 boven een Afghaans berggebied. 

In 2011 wordt door de NAVO een ""no fly zone ingesteld boven Libië in Operatie Unified Protector. De Klu opereert met 6 F-16's vanaf Decimomannu op Sardinië. 

Vanaf 2014 is IS steeds actiever in Iraq en Syrië en roept een kalifaat uit. Een international coalitie gaat daar tegen in met Operatie Inherent Resolve en vanaf september 2014 vliegt de Klu met F-16 vanaf het Jordaanse Al Azraq. Deze inzet duurt tot december 2018.  

Februari 2022 valt het Rusland van Poetin de Oekraïne aan en poogt een regime change te bewerkstelligen. De Oekraïners pikken dit niet en er is weer een grote oorlog in het oosten van Europa. Het oosten van Oekraïne wordt bezet en er ontstaat een loopgraven en drone oorlog. Deze oorlog gaat eind 2024 met zeer grote verliezen nog steeds voort...

 ----- UITFASERING bij de KLu

Wegens bezuinigingen werd april 2011 door Defensie besloten van de 87 resterende F-16's er 19 extra te gaan af stoten. De KLu F-16’s die niet werden gemoderniseerd werden doorverkocht naar andere landen zoals Jordanië en Chili via Lockheed die de gevoelige apparatuur eruit haalde (programma's "Peace Falcon" en "Peace Amstel"). Oktober 2011 vloog men nog in Afghanistan vanaf Mazar-e-Shariff om de politie in de provincie Kunduz te ondersteunen. Een jaar later waren nog operationeel de KLu squadrons 312 en 313 op Volkel en 322 en 323 op Leeuwarden. In 2016 was er nog een klein KLu detachement in Letland.

De  Lockheed F-35A JSF werd uiteindelijk in 2013 gekozen als F-16 opvolger. Er werd weer bezuinigd: het aantal squadrons werd één op de vliegbasis Leeuwarden en twee op Volkel. Dit betekende niet dat er minder missies kwamen: men vloog tegen ISIS boven Irak (zoals in 2014) en Syrië. Januari 2018 vertrokken 6 F-16 toestellen naar een vliegbasis in Jordanië waar het detachement een jaar vloog. Mei 2019 was de F-16 maar liefst 40 jaar in dienst bij de KLu met nog zo'n 63 F-16AM kisten en 3 F-16BM naast de 5 F-16AM en 4 F-16BM bij de opleiding op Tucson. Vanaf zomer 2021 werden de F-16’s geplaatst op Volkel zodat Leeuwarden zich volledig kon gaan richten op de F-35. De F-16 loopt op z'n eind en er zijn hoge onderhoudskosten.

Een dozijn F-16’s werd in 2022 doorverkocht naar Draken International maar vanwege de Rusland - Oekraïne oorlog werd deze deal gecancelled en worden deze kisten doorgeleverd aan Oekraïne. Dit ter ondersteuning van dit land in de strijd tegen Rusland en de Oekraïense piloten zijn daarvoor in opleiding. Het aantal ex-KLu F-16's is februari 2024 van 18 verhoogd naar 24.

Ondertussen is bij de KLu de Lockheed F-35 operationeel. 

Het afscheid van de F-16 bij de KLu was 27 september 2024 op Volkel met een farewell flight, de KLu kisten zijn uit dienst gesteld.

F-16B, J-066 van de KLu "Orange Jumper" test flight. Foto: M.de Vreeze (used with permission)

                                                                             
F-16B . Foto: R.Abbink  (used with permission)

                                                                
Foto: R.Abbink  (used with permission)
   

                                                                                         
Foto: R.Abbink  (used with permission)

                                                                                         
Foto: R.Abbink  (used with permission)

                                                                                         
Foto: R.Abbink  (used with permission)

                                                                                         
Foto: M.de Vreeze (used with permission)

Demo kist. Foto: M. de Vreeze (used with permission)

                                                       
Foto: M.de Vreeze (used with permission)

                                                                                         
Foto: M.de Vreeze (used with permission)

Mei 2019 was de F-16 40 jaar in dienst bij de KLu. Op de luchtmachtdagen op Volkel 2019 was deze kist "J-642" voorzien van een speciale staartbeschildering en de nummers hadden een witte rand. Foto: M.de Vreeze (used with permission)

Deze "J-001" is niet de eerste KLu kist maar een van de laatste die rond 1990 werd afgeleverd. Zo te zien tijdens de luchtmachtdagen Volkel 2019 is het recent voorzien van verse verf. Foto: M.de Vreeze (used with permission)

Op de luchtmachtdagen op Volkel 2019 was deze "J-146" wat meer verweerd. Aan de vleugeltips de "smokewinders". Foto: M.de Vreeze (used with permission)

Gezien op de luchtmachtdagen Volkel 2019.  Foto: M.de Vreeze (used with permission) 

F-16A MLU "J-061".  Foto: M.de Vreeze (used with permission)

F-16AM MLU "J-003".  Foto: M.de Vreeze (used with permission)

F-16AM MLU "J-008".  Foto: M.de Vreeze (used with permission)

F-16AM MLU "J-201" in de landing.  Foto: M.de Vreeze (used with permission)

F-16AM MLU "J-871".  Foto: M.de Vreeze (used with permission)

                                                            
F-16B Orange Jumper waarvan in de loop der jaren diverse kisten werden gebruikt als test kist. Foto: Defensie voorlichtings-Centrum / Ministerie van Defensie (used with permission)

F-16B en A, goed te zien zijn de walkway lijnen bovenop de romp. Foto: Defensie voorlichtings-Centrum / Ministerie van Defensie (used with permission)

Beschildering Tigermeet 1991. Foto: Wilko Jonker (used with permission family)

In vroeg operationeel standaard schema. Foto: Wilko Jonker (used with permission family)

Demo schema 1988 toen de KLu 75 jaar bestond. Op de staartvin zit een squadron embleem, deze werd er later afgehaald. Foto: Wilko Jonker (used with permission family)

Demo schema 1993 waarvan meestal 2 kisten waren voorzien. Foto: Wilko Jonker (used with permission family)

Demo schema 1992. Foto: Wilko Jonker (used with permission family)

Nogmaals het demo schema 1992. Foto: Wilko Jonker (used with permission family)

No.314 squadron bestond in 1992 40 jaar en deze J-145 (net als de J-206) kreeg een indiaan / maskotte "Humprey" op de staart. Foto: Wilko Jonker (used with permission family)

Het F-16 afscheid bij de KLu was op 27 september 2024 na 45 jaar. Er was een manifestatie op vliegbasis Volkel met een farewell vlucht boven een regenachtig Nederland. De F-16AM J-197 had een speciale beschildering. Foto Min.Def via screenshot door M. de Vreeze.

Artikel in Flight over de Orpheus Pod;  Deze was speciaal in Nederland door OlDelft ontwikkeld, uit Collectie  M.de Vreeze  (used with permission)

Artikel uit de Aviation Week november 1982 [W8] over de regelmatig voorkomende "onderscheppingen" van Russische kisten boven de Noordzee (courtesy Aviation Week)

REGISTRATIES

De J-.. nummering loopt niet logisch met wanneer een F-16 werd afgeleverd.

Eerste order voor 80 F-16A en 22 F-16B (afleverperiode circa):

Vanaf 1995 van de bestaande F-16 vloot 138 stuks geupgrade naar MLU standaard, aanduiding F-16AM / F-16BM (M=Mid Life Update):
Kenmerken:
J-001 t/m 369;
J-508 t/m 516;
J-616 t/m 657;
J-864 t/m 885;

Bronnen, zie hieronder...

Opmerkingen:
AM betekent A omgebouwd to MLU standard; MB is een B omgebouwd to MLU standard.
J-315 en J-001 hebben nooit bestaan (waren fake regi's voor resp J-241 en J-004)
.
.

 Bronnen o.a. [B32] KLu.regis., [W1] Scramble web, [O3] NIMH.web ,  [W16] F-16.net 

Opmerkingen:
AM betekent A omgebouwd to MLU standard; BM is een B omgebouwd to MLU standard.
De "J-013" kreeg 1995 heel kort een fake regi "J-323".

KLu F-16's in de Verenigde Staten gestationeerd voor de opleiding zijn vaak voorzien van basis staartcodes zoals "AZ".

Sommige F-16's doorverkocht (via Lockheed in Amerikaans "peace" programma ) aan Chili en Jordanië.

De inhoud werd voor het eerst opgesteld door M.de Vreeze zomer 2004 (op oude IPMS website)

Laatste update: 11 maart 2018

2953

Foto Selectie uit de Beeldbank NIMH van Defensie die voor plastic modelbouwers handig kunnen zijn. (gefaciliteerd en beschikbaar gesteld middels insluitlinkjes door het instituut NIMH) :

Eerste hele oude schema met grote roundels en zwarte neus. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

F-16B op Volkel. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

306 squadron kist boven Nederland. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

65 jaar 322 squadron staart. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Demo roll. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Demo 2008. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Prachtige foto demo kist. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

F-16B op Springfield USA. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Oefenen op Nellis AFB, Nevada. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Hier is de kist al aardig "geweatherd..". Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Onderzijde details. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

In Ohio, USA. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Deze kist is behoorlijk geweathered. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Op Nellis AFB. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

F-16 van 313 Sqn met een tijger aangebracht voor de NATO "Tiger meet". Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Jubileum schema Twenthe. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Voorzien van dummy Sidewinder, targeting pod en ECM pod. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Demo schema. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Demo 1995 ? Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Met TAXAN containers voor het sleepdoelsysteem. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission) 

"50 jaar 323 " beschildering (Diana), nog "zonder censuur", 1990. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Tight turn. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Gaan maar! Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Op oefening in Noorwegen, de banen zijn prima schoon. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Vliegend vanaf de vliegbasis Amendola in Italië voor operaties Servië en Kosovo. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Onderhoud op Fokker Woensdrecht. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Achter de trekker. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Motor demontage. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Onderhoud. De parachute zit ook niet in de staart housing. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

MARS pod. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Achter cockpit F-16B MLU. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Met dank aan het NIMH met de Beeldbank NIMH.

Laatste update: 05 mei 2024

12316

 MODELBOUW  F-16      

   beste aanbevolen model staat steeds eerst bovenaan; modellen achter elkaar genoemd zijn gebaseerd op dezelfde mal (al is dat af en toe lastig te traceren); niet alle modellen genoemd, het zijn er veel!  (best kit listed first). 

1/144: Revell/ Dragon , Minicraft, Academy, Crown/ LS,  Aoshima, HobbyCraft, Matchbox, Arii / MicroAce, S-Mars ;

1/100: Lindberg

BOXART

ALGEMENE MODELBOUW INFORMATIE:

- ** TAMIYA heeft op 1/72 een mooi F-16 model maar dat is (nog) GEEN A of B variant.

- F-16 kisten bij de KLu hebben in de loop der jaren verschillen in de staart en staart-uiteinden afhankelijk van de versie. De KLu F-16A of F-16B heeft vaak een verlengde parachute fairing onderaan de staart maar niet altijd.

- Upgrades in kader MLU zijn extern zichtbaar aan diverse bulten en antenna's. De MLU cockpit heeft veel meer zwart in het interieur. Verder is er bij de MLU M3 een Helmet Mounted Cueing piefje te zien aan de binnenkant van de linker cockpitkap.

-  MLU kisten kregen versterkingsplaten bovenop de romprug en ook upgrades van Pratt and Whitney PW200 en PW220 motoren; de luchtinlaat lijkt ongewijzigd.

- Verder is er soms wel of niet een "piefje" aan de verticale staartvoorrand. Kijk naar foto's.

- de oude Orpheus verkenningspod is er in verschillende schalen, o.a. van DACO op 1/72 en 1/48. De Italiaanse firma Videoaviation.com heeft ook een resin Orpheuspod NL voor de KLu op 1/32 (deze lijkt correct met een lengte van 116 mm op 1/32).

- de latere rechthoekiger verkenningsbak is er op 1/32 van Plastic World Modeli.

- Er zijn in de loop der jaren ook veel kits verschenen met KLu decals met soms mooie staarten. Zo heeft Dutch Decal in de loop der jaren veel F-16 decal sets uitgebracht!  Zo is eind 2019 een 1/32 set #32037 uitgekomen voor een KLu F-16 en F-104G.  

- voor KLu decals zijn er ook wat kleinere initiatieven: in MIP 2020-5 staat een kort artikel over AdKo Model voor speciale KLu F-16 schema's verkrijgbaar in diverse schalen. Modelmaker heeft 1/72 decals met allerlei F-16 staartemblemen. 

- meer info over modelbouw van 1/72 en 1/32 F-16 kits hier [externe link naar ons IPMS lid M. de Vreeze]

Tekeningen van en beschikbaar gesteld door Wilko Jonker (used with permission)

F-16A :

F-16B :

IPMS Nederland artikelenlijst over de F-16   (1974-2024)

Modelbouw in Plastic (MIP):
1978/4 over F-16 kleuren
1981/3 over de General Dynamics F-16 en KLu
1982/1 met KLu F-16 nieuws
1983/3 over de verlichting van de F-16
1986/1 over de F-16 ECM pod
1986/2 over de F-16 verkenningspod
1988/1 over de F-16 ACES II schietstoel
1990/2 over een scherpe KLu no.313 squadron F-16
1991/4 over de KLu F-16
1993/2 over de F-16 bij de KLu
2006/1 over F-16 stores “Things under Wings” (deel 1)
2006/3 over F-16 stores “Things under Wings” (deel 2)
2007/3 recensie 1/72 Italeri F-16 kit
2010/4 over de F-16 testkist “Orange Jumper”
2010/4 recensie 1/48 Kinetic F-16D Block 40/50 kit
2010/5 recensie 1/72 en 1/48 Syhart F-16 demo decals set
2011/2 recensie 1/72 Revell F-16A MLU “Tigermeet 2009”
2014/3 recensie 1/144 Revell F-16C
2015/3 recensie 1/48 Kinetic F-16 kit “Orange Lion” demo
2022/4 recensie 1/144 Trumpeter F-16

IPMS PIM “mededelingen bulletin”:
1997/5 recensie 1/48 Revell F-16C
1998/6 recensie 1/144 Revell F-16C
1999/6 boekrecensie Modelart F-16C
2000/4 recensie 1/72 Hasegawa F-16CJ kit
2001/1 recensie 1/72 Revell F-16A MLU KLu kit
2001/3 recensie 1/72 Hasegawa F-16D block 50/52 kit
2001/5 recensie 1/72 Hasegawa F-16A Black Knights kit
2002/1 boekrecensie “Uncovering the F-16”, Daco
2005/3 recensie 1/72 Revell F-16B
2005/3 vergelijk schaal 1/32 Tamiya F-16 en Academy F-16 kits

Diversen:
boekrecensie “Kleurrijke KLu”, Lanasta, uitgave 2021
boekrecensie “Goodbye F-16”, Geromy, 2024
Walk Arounds F-16 op de website: KLu en overige luchtmachten
recensie KLu decals, Modelmaker NTM2018 op 1/72 en 1/48, 2023 
recensie F-16 ACES schietstoel, Reheat resin 1/32 uitgebracht in 1989

NIEUWS ARTIKELEN

Artikel in de oude Aviation Week van december 1972 over de opvolging van de F-104 en NF-5. Collectie M. de Vreeze (used with permission):

  -----------------------------------------------------------------

Artikel uit General Dynamics PR met de werkverdeling tussen de partners. Collectie M. de Vreeze (used with permission):

  -------------------

Artikel uit een oude Aviation Week jaargang 1978 over aanvang licentie productie. Collectie M. de Vreeze (used with permission):

Foto van de eerste door Fokker gebouwde F-16, tweezitter J-259. Uit een oude Aviation Week 1979. Grappig is dat van deze eerste Fokker F-16B is door IPMS lid Meindert de Vreeze nog een 1/48 model gemaakt voor de bekende Fokker testpiloot Henk Themmen die de eerste vlucht hierin maakte vanaf Schiphol. Dit model stond bij dhr. Themmen op de werkkamer thuis. Collectie M. de Vreeze (used with permission):

Artikel uit een oude Aviation Week 1979. Collectie M. de Vreeze (used with permission):

..

..

..

Artikel uit een oude Aviation Week 1979.  Collectie M. de Vreeze (used with permission):

Artikel uit een oude Aviation Week van december 1981 voor extra bestelling. Collectie M. de Vreeze (used with permission):

Artikel uit een oude Aviation Week december 1982. Collectie M. de Vreeze (used with permission):

Artikel uit een oude Aviation Week 1983. Collectie M. de Vreeze (used with permission):

Artikel uit een oude Aviation Week 1983.  Collectie M. de Vreeze (used with permission):

De inhoud werd voor het eerst opgesteld door M.de Vreeze zomer 2004 (op oude IPMS website)