5. ML-KNIL Ryan STM

Cat 5.   ML-KNIL

50 stuks STM-2, kenmerken  R 019 t/m R 069   (later 407 t/m 447 , 495 t/m 514)  ????

In Nederlands-Indië was er voor de Tweede Wereldoorlog geen traditie met grootschalige vliegscholen. Het merendeel van de militaire vliegers ontving de vliegopleiding in Nederland. Na de bezetting van Nederland in mei 1940 moesten in Indië direct vliegopleidingen worden opgezet voor de ML-KNIL en MLD. Door de Netherlands Purchasing Commission dat zetelde in New York werden na de val van Nederland mid 1940 diverse vliegtuigorders geplaatst bij o.a. Ryan. Op 20 juni 1940 voor 40 stuks STM-E2 met wielonderstel, 25 juni wederom 12 STM-E2, 8 juli 12 STM-S2 met drijvers met daarbij demontable wielsets. In augustus 1942 voor nog eens 12 STM-E2 en 12 STM-S2 en in oktober 1940 voor nog additioneel 20 STM-2 vliegtuigen. Het motortype was de Menasco C4S motor maar men was er niet erg tevreden met deze motor. Uiteindelijk was het totaal aan orders voor 108 stuks (inclusief 10 voor het Vlieger Vrijwilligers Corps).  

(In mei 1941 volgde ook nog een order voor 25 stuks ST-3 te voorzien van een andere Menasco D4B motoren en nog aangepast naar de 160 pk. Kinner R-540 motor maar die toestellen werden niet meer geleverd vanwege de val van Indië. Nog in de Verenigde Staten gingen ze naar de USAAF).

De Ryans van de ML-KNIL waren met wielen uitgerust. Er werd snel geleverd door de fabriek en de 12 Ryans kwamen in Indië met het Noorse schip Hoegh Silverdawn aan 10 november 1940. Daarna kwamen in decemder Ryans met andere schepen aan zoals de ms. Java en ms. Klipfontein op Java.

Een aantal Ryans bedoeld voor de ML werden al snel aan de MLD uitgeleend tot januari 1942 vanwege de urgentie voordat deze zijn eigen Ryans binnenkreeg (zie Cat. 4 MLD ).

De ML-KNIL Ryans vlogen bij de vlieg- en waarnemingsschool op Kalidjati op Java, daarna was de bedoeling dat de vliegers gingen lessen op de FK.51.  De oorlogsdreiging werd groot en vanaf januari 1942 was het plan te gaan vliegen vanaf het nieuwe veld Tasikmalaja nabij Garoet. Of ze daar zijn gebruikt is onduidelijk want de oorlog met Japan was begonnen en enige vliegers gingen naar de operationele eenheden.

Door de Japanse aanval werd al snel besloten ML-KNIL personeel te evacueren vanuit o.a. Tandjong Priok en Tjilatjap naar Australië wat februari 1942 al begon met een aantal schepen. De achtergebleven ML-KNIL Ryans werden veelal vernield door eigen personeel om te voorkomen dat ze in Japanse handen vielen. Waar dat niet lukte is de rest van de toestellen waarschijnlijk in Japanse handen gevallen en van de achtergebleven Ryans zijn er waarschijnlijk een aantal ook door Japanners gevlogen.

(Een aantal MLD Ryans kon wel evacueren naar Australië, zie Cat. 4 MLD ).

Foto uit collectie Afd.LuchtvaartKennis (used with permission)

Met wielonderstel. Foto uit collectie Afd.LuchtvaartKennis (used with permission)

Oude foto uit de Flight magazine. De ST-3 die zou zijn voorzien van de Kinner motor voor Indië kwam te laat. Foto: Collectie  M.de Vreeze (used with permission)

 Bronnen o.a. [B15] Luchtv.Indië , [B5] Luchtv.encycl Ryans , [B5] Luchtv.kennis o.a. 1986-07/08, [W12] Heyman art.

Opmerking: 25 stuks additioneel bestelde ST-3 te laat, en bleven in de Verenigde Staten en naar USAAF met regis.42-57479 t/m 57503

De inhoud werd voor het eerst opgesteld door M.de Vreeze zomer 2004 (op oude IPMS website)