Laatste update: 17 april 2020

1219

.

Informatie:

Helicopter van het Amerikaanse Sikorsky uit 1946. Ervaring van de R-5, die voor het eerst vloog in najaar 1943, werd gebruikt en het was één van de eerste helicopters. Bij deze heli's werden in eerste instantie de rotorbladen nog bedekt met linnen, later werd het metaal. In het begin was er ook een 2-bladige staartrotor. Het type werd civiel aangeduid als de S-51 voor passagiersvervoer met een cabine voor vier.

Westland uit Engeland bouwde het ook in licensie onder de naam "Dragonfly" (die een iets andere staart heeft, andere motor, ietwat anders rompachterstuk, dunnere rotorbladen).

Van de civiele en militaire versies werden uiteindelijk meer dan 300 stuks geproduceerd.

.

FOTO GALERIJ:

Deze inhoud op deze pagina werd voor het eerst opgesteld zomer 2004 door M.de Vreeze

Laatste update: 17 april 2020

1411

Cat. 4   MLD

de "Jezebel", nummer 8-1,

Al tijdens de Tweede Wereldoorlog waren er al helikopters uitgeprobeerd welke in die tijd een nieuw type luchtvaarttuig was. Ook na de oorlog was er Nederlandse belangstelling waarbij begin 1946 een bezoek was gebracht aan de Amerika waar enige helikopters al in dienst waren. Delegatielid dhr. Marx van het Nationale Luchytvaart Laboratorium (N.L.L, de voorloper van het NLR) was al snel duidelijk dat de helikopter unieke praktische eigenschappen had. Na de opzet van een studiegroep volgde het oprichting van de Stichting Hefschroefvliegtuigen in 1947 en werd een S-51 helikopter aangekocht, de PH-HAA. De Stichting had o.a. KLM, Diepen, Fokker, een aantal Ministeries en het Nederlands Instituut voor Vliegtuigontwikkeling als deelnemers en had als bedoeling te onderzoeken of een helikopter voor diverse doeleinden geschikt was.

De Marine stelde vliegers en techneuten beschikbaar waaronder de vlieger Idzerda die werd omgeschoold als helivlieger. Het was wennen om een helikopter te vliegen, zo was de besturing totaal anders dan bij vliegtuigen en met kabels erg zwaar. De S-51 PH-HAA had overigens bij aflevering (nog) rotorbladen van gemengde constructie met hout en linnen.

Er werden vele proeven gedaan en verder werden ook postvluchten gemaakt. De PH-HAA bewees nog eens zijn waarde tijdens de strenge winter van 1947-1948 met vluchten naar de geïsoleerde Waddeneilanden. Verder werden er testen gedaan met landbouwbesproeingen. De PH-HAA raakte beschadigd na motorstoring bij een landing in Nootdorp juni 1948 en later nog eens een flinke kraak bij een landing in september 1950. Pas december 1951 was het gerepareerd en wilde de Stichting stoppen. De vlieger Idzerda adviseerde de Schout bij Nacht van de Marine de heli te kopen. Aldus werd besloten en het toestel december 1951 aangekocht voor 150.000 gulden. Verder werd het knalgeel geschilderd en kreeg het registratie 8-1 / H-1. 

Vanwege een wat onduidelijke reden kreeg de heli in de volksmond de naam "Jezebel" hoewel deze naam pas maart 1952 werd opgeschilderd.

Januari 1952 werd een eerste landing gedaan op het vliegdekschip Hr.Ms Karel Doorman en vervulde de Jezebel de rol van reddingsheli (later SAR genoemd) uitgevoerd. De heli werd ook bij het schip ingescheept voor een vaartrip naar de West/ Antillen. Niet alleen naar de Beneden Windse eilanden maar ook de Bovenwinden. Zo werd op het eilandje Saba, dat nog geen vliegveld had, op 13 februari een landing gemaakt en dus was het het eerste luchtvaarttuig dat ooit landde op Saba. Ook bezoekjes aan St.Eustacius en St.Maarten werden die woensdag gebracht. Tijdens deze trip bleek dat de reddingslijn met lier nog wat verbetering vroeg.

Rond mei 1952 was het escader weer terug in Nederland en in onderhoud genomen. Men bestelde bij Westland die het type in licentie in Engeland bouwde metalen rotorbladen en een modificatie met een hydraulisch systeem wat de besturing aanzienlijk verlichtte; de modificatie was echter pas in het najaar van 1952 gereed.

Bij de watersnoodramp in Zeeland in de eerste week van februari 1953 werden veel reddingsvluchten gemaakt ook met de vlieger Schwartz. Alhoewel de kist maar een beperkt heffingsvermogen had, werden veel mensen gered. (Op verzoek werden ook Amerikaanse S-55 heli's ingezet in Zeeland).

De kist werd daarna mei 1954 gestationeerd voor allerhande taken en de OSRD vanaf Valkenburg maar het onderhoud was nogal lastig en veel werd er niet mee gevlogen. Waarschijnlijk in 1955 kreeg de heli een Sea Blue beschildering en de 8-1 registratie werd nu in wit aangebracht.

In 1959 ging het uit dienst en bij de MLD heeft de kist maar zo'n 625 uur gevlogen met dezelfde motor en stond het erg veel stil in onderhoud. Maar de MLD had wel de eerste ervaringen opgedaan met een helikopter. De kist ging naar Fokker voor verdere testen van rotorbladen op een proefbank.

Sikorsky S-51 in latere Sea Blue schema. Foto: Collectie Joop Gelauf (used with permission)

 Bronnen o.a. [B16] MLD.70 , [B5] Luchtv.encycl mei 1978

Opmerking: de Jezebel in het Aviodrome is niet de originele Nederlandse kist maar een in 1991 vanuit Engeland Imperial War Museum aangekocht HR.5 toestel (WG752)  en vervolgens gespoten in MLD kleuren. [walk around]

De inhoud werd voor het eerst opgesteld door M.de Vreeze zomer 2004 (op oude IPMS website)

Laatste update: 17 april 2020

1038

Foto Selectie uit de Beeldbank NIMH van Defensie die voor plastic modelbouwers handig kunnen zijn. (gefaciliteerd en beschikbaar gesteld middels insluitlinkjes door het instituut NIMH) :

Hier nog het toestel met registratie PH-HAA van de Stichting voor Hefschroefvliegtuigen; het werd de latere Jezebel van de Marineluchtvaartdienst. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Hier nog het toestel met registratie PH-HAA van de Stichting voor Hefschroefvliegtuigen; Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

H 1 "Jezebel" vanaf het vliegkampschip Hr.Ms. Karel Doorman nabij het eiland Flores/Azoren met de vliegers R.J. Idzerda en Swarts. In eerste schema met ook vlag op rotormast. Nog met eerste "gemengde bouw" rotorbladen. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Op de Hr.Ms Karel Doorman in de Caracasbaai op Curacao (1952). Eerste schema zonder naam Jezebel. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Op de Hr.Ms Karel Doorman. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Op de Hr.Ms Karel Doorman scheepslift. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Eerste schema en hier ondertussen voorzien van naam Jezebel in zwart. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

In tweede MLD schema gloss Sea Blue en naam Jezebel in wit en voorzien van latere metalen bladen. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission)

Blik vanuit de eenvoudige cockpit. Foto: Beeldbank NIMH (linked with permission) 

Deze inhoud op deze pagina werd voor het eerst opgesteld zomer 2004 door M.de Vreeze

Laatste update: 12 juni 2022

1735

Modelbouw Sikorsky S-51

> beste aanbevolen model staat steeds eerst bovenaan; modellen achter elkaar genoemd zijn gebaseerd op dezelfde mal;

1/144 :  MiniWing Westland WS-51

BOXART

.

EXTRA MODELBOUW INFORMATIE (door Meindert de Vreeze)

De 1/48 kit van Belcher Bits uit Canada uitgebracht in 1997 heeft zo'n 50 onderdelen in giethars, witmetaal en vacu kapjes voor het voorste cabinedeel. Verder wat plastic plaat en strip. Leuk is ook een staande pilootfiguur dat erbij zit! Er zijn wat extra onderdelen voor een Sikorsky S-51 of Westland licentiebouw heli (die een iets andere staart heeft, dunnere rotorbladen met 49 ft diameter en 3-bladige staartrotor). De handleiding is prima en geeft dit goed aan. Het samenbouwen van de romp vraagt schuurwerk op de pasvlakken (die dat onder water tegen schadelijk resin stof!). Er moet veel gewicht in de neus om het model op zijn pootjes te houden. Het vloertje van de cabine moet je van plastic laat snijden, dit zit erbij. De cabine is netjes en je kunt de deuren open zetten. De onderstelpootjes kun je misschien beter zelf maken van metalen/messing staaf vanwege het gewicht van het model. De afmetingen zijn in orde voor de Sikorsky S-51 maar voor een Westland Dragonfly is de rotordiameter 1 ft dus 6 mm te klein. Er is een keus van schema's met diverse decals en deze zijn in orde. Voor de enige Nederlandse S-51 "8-1"/ 076 moeten we zelf de rozetten e.d. halen uit andere decalsets. Het model is voor de bouwer met wat ervaring gezien de passing en complexiteit van de rotor.      

  -----

Schaal 1/72:

De MPM kit #72036 uitgebracht in 1999 is voor een S-51 HO3S en lijkt prima voor de enige Nederlandse heli. MPM geeft aan een rotordiameter van 48 ft (14,63 m) en dat lijkt correct. Deze kit is een iets geupgrade kit met een etsmetaal setje maar is gebaseerd op de oudere kit #72036 uit 1995.

De MACH2 kit op schaal 1/72 voor een S-51 is vrij grof.

Op 1/72 heeft Whirlybird diverse kits maar deze verschillen in detail. S-51 Kit #WXP72039 voor de BEA uitvoering heeft onderdelen voor de Sikorsky S-51 en heeft bijvoorbeeld een iets andere rompachterkant die ronder is dan bij de Westland Dragonfly (deze is rechthoekiger i.v.m. het accommoderen van stretchers). Het lijkt dat deze "BEA" kit de juiste is voor de enige Nederlandse S-51. De kit is alleen voor de ervaren modelbouwer te bouwen. 

In 2019 heeft LF Models een short-run S-51 model uitgebracht met ook het eerste knalgele MLD schema (kit PE7230); het vraagt wel secuur werken want het heeft veel kleine details wat het alleen voor de gevorderde modelbouwer geschikt maakt. Het maken van de grote rotor is een drama want vergt 25 onderdelen. (IPMS lid Meindert heeft deze kit als Jezebel gebouwd:  S-51 link [externe site] ).

 ----

TEKENINGEN SIKORSKY S-51 

Bron:  Sikorsky archives type S-51; Collectie M. de Vreeze

De inhoud op deze pagina werd voor het eerst opgesteld door M.de Vreeze zomer 2004 (op oude IPMS website)