ONDERWERP: over de Supermarine Spitfire Mk.IX
UITGEVER: Flash luchtvaartwinkel Eindhoven
• ISBN 978 90 71553 26 4 • 50 bladzijden • € 17,50
Het tweede deel van de serie “Vliegtuigen van de Belgische Luchtmacht” gaat over de Supermarine Spitfire Mk.IX.
De auteur is Daniel Brackx en het is uitgegeven door de Flash Luchtvaart Winkel, Eindhoven.
Het boek telt 64 pagina’s in het formaat 21 x 24 cm.
Het heeft 95 foto’s en 10 kleurenprofiles van de hand van Bob Block. Het boek is evenals het eerste deel over de Meteor F.4 zeer fraai uitgevoerd. De eerste drie bladzijden behandelen de ontwikkeling van de Spitfire van prototype tot de Mk.IX. In 1947 bestelde de Belgische regering 28 Spitfires Mk.IX, bestemd voor de Vorderings Vliegschool (voortgezette vliegeropleiding). Deze ex-RAF kisten werden gebruikt als trainingstoestel om te voorzien in het gat tussen de Harvard en de veel krachtiger Spitfire Mk.XIV. Aanschaf van de Spitfire T.9, de tweezitter, is wel overwogen maar niet doorgegaan. Omdat deze toestellen als trainer werden ingezet werden kanonnen en bepantsering verwijderd. De gaten in de vleugels werden afgedicht met een vlakke houten stop. De Spits werden geleverd in standaard RAF WW-II camouflage. Minpuntje is dat die kleuren dan niet even worden vermeld (bovenzijde Dark Green en Ocean Grey, onderzijde Medium Sea Grey, ThV). Vanaf 1950 ging men over op een aluminium kleurenschema, met een gele spinner, gele banden rond de vleugels en een gele band om de achterzijde van de romp. De Spitfires vlogen in eerste instantie met de RAF- en de Belgische registratie (alleen het nummer) in grote cijfers onder de cockpitkap. Later werden de RAF-registraties vervangen door de complete Belgische nummers SM 1 tot en met SM 28 (zonder streepje ertussen!). SM staat voor Spitfire Merlin, een Spit met een Merlin motor.
De Belgische Spitfires zijn van het subtype LF.IXe, dat wil zeggen geoptimaliseerd als Low levelfighter met een E-vleugel. Er bestonden twee soorten: de elliptische en de afgeknotte (clipped) en ook de staartvlakken hadden twee versies. Tekeningen van beide staan op bladzijde 11. De SM 28 was omgebouwd tot fotoverkenner. Deze kist zou extra lange vleugels hebben gehad, maar de auteur heeft daarvan geen fotobewijs kunnen vinden. Foto’s van de SM 28 staan op bladzijdes 18 en 35 en een kleurenprofiel staat op bladzijde 61. Halverwege 1951 waren er al 14 van de 28 toestellen afgeschreven. Ter vervanging werden daarom in Nederland 18 toestellen van de LSK besteld, afkomstig uit Nederlands-Indië. Hiervan zijn er 15 geleverd en drie als bron voor onderdelen gebruikt. Zij zijn gereviseerd door Fokker. Deze kisten kregen de registraties SM 29 tot en met SM 43. Het contract dateert van 31 (!) april 1952. Er waren enige uiterlijke verschillen tussen de oorspronkelijke en de “Nederlandse” Spitfires.
De Nederlandse hadden een druppelvormig anti-glare panel, de Belgische een rechthoekig anti-glare panel vanaf de cockpit over de hele neus; alle Nederlandse kisten hadden het kleinere staartvlak en de afsluiting van de gaten in de vleugels was bolvormig in plaats van vlak. Tevens had een aantal Nederlandse toestellen niet de E-vleugel maar de C-vleugel (onder andere SM 29, 32, 33, 34 en 37). De Spitfires Mk.IX gingen officieel uit dienst in mei 1954. Daarna heeft er nog een aantal als doelsleper met Belgische civiele registratie gevlogen. Van deze Spitfires hebben er later nog een aantal opgetreden in de films “The Longest Day”, “Battle of Britain” en “A Bridge Too Far”. De geschiedenis van de civiele Spitfires wordt beschreven op pagina’s 48 tot en met 57.
Er vliegen zelfs nog exemplaren als “warbird”. Pagina’s 14 en 15, en 18 en 19 bevatten een paar vliegerverhalen. Pagina’s 20 en 21 geven een overzicht van alle Spitfires Mk.IX met een kleine historie van de toestellen. Vanaf bladzijde 22 begint dan het fotogedeelte van het boek, in chronologische volgorde. Van de 95 foto’s zijn er twintig van gecrashte of anderszins beschadigde toestellen. Een goede kleurenfoto van een aluminium geverfde kist vind je op bladzijde 41. Hoe de cijfers onder de cockpit zijn aangebracht is goed te zien op een foto op pagina 25. De SM serial kan zwart of wit zijn (pagina 26 en 27). Op bladzijde 32 staat een foto die een bovenaanzicht toont, handig om te weten hoe het camouflagepatroon verloopt. De SM 26 was het paradepaardje van de vliegschool. Deze Spit had een helderblauwe spinner met daarin een rode spiraaldraad (foto omslag, pagina 41 en een kleurenprofile op pagina 61). Op bladzijde 44 treffen we een foto van een Nederlandse Spitfire aan, de H-61 van 322 Sqn op Semarang in 1949, de latere SM 37.
Het boek eindigt met tien kleurenprofielen van Bob Block. Deze zien er net als in het boek over de Meteor weer prachtig uit. Het gaat om vier gecamoufleerde, vijf aluminiumkleurige en een civiele Spit. Tot slot nog iets over de kleuren. Je kunt niet zomaar uitgaan van het standaardpatroon. De kisten met RAF camouflage hebben standaard een sky spinner en een sky rompband. Maar de SM 7 bijvoorbeeld heeft een gele spinner en geen rompband en de SM 24 een sky spinner en geen rompband.
De aluminium exemplaren hebben standaard een gele spinner, gele banden rond de vleugels en een gele rompband. Maar niet allemaal... Als je dus een Belgische Spitfire Mk.IX gaat bouwen, zorg dan altijd voor fotomateriaal van de Spit die jij voor ogen hebt. Evenals in deel 1 van deze serie worden er alleen linkerzijaanzichten gegeven. Ik pleit nog een keer voor minstens driezijdenaanzichten van de gecamoufleerde exemplaren. Op foto’s van de SM 20 en SM 26 is onder de rompneus het vliegtuignummer in een cirkel zichtbaar. De kleuren van cirkel en nummer worden nergens genoemd. Een verbetering ten opzichte van deel 1 is dat de fotobijschriften nu gelukkig goed leesbaar zijn.
Conclusie Een goed uitgevoerd boek, prettig leesbaar en door de zeer vele foto’s en uitstekende profielen een must voor alle Spitfire fans en zeker die van Belgische Spitfires. Flash zit ondertussen niet stil. Deel 3 (RF-84F Thunderflash) en deel 4 (De Havilland Mosquito) zijn reeds aangekondigd.
En wanneer voor mij de CF-100 Canuck?
Met dank aan Flash Luchtvaart Winkel voor het ter beschikking stellen van het recensie exemplaar.
REVIEWER: Thijs Veen
december 2011