revlynx-1 logo-revell

revlynx-30

english NOTE: English readers can read this pre-view here....

UPDATE FEBRUARI 2013:  REVELL heeft ook een 1/32 doos uitgebracht van de Lynx HAS3 wat een beter startpunt is voor een MLD Lynx.

Model:  Westland SEA LYNX Mk.88A

Merk:  REVELL (Kit no. 04652)

Schaal:  1/32

IPMS Nederland heeft van Revell Duitsland een pre-run kit gehad van de nieuwe Westland Lynx helikopter op schaal 1/32. Op verzoek van de IPMS redactie hier alvast een pre-view voordat de kit voor de Kerst in de winkels komt. (het verhaal komt ook in de eerstkomende MIP).

Welke indruk maakt dit lang verwachtte model?

Wat historie

Eerst wat over de Lynx helikopter zelf. Deze werd ontwikkeld voor veel taken door Westland uit Engeland in samenwerking met het Franse Aerospatiale, o.a voor landmacht en marine gebruik. De marine versie kreeg een wiel onderstel en de land versie een schaatsonderstel. Het prototype vloog maart 1971. Er werden vele versies ontwikkeld en geëxporteerd.

De Nederlandse Marine Luchtvaart Dienst (MLD, inmiddels opgenomen in het Defensie Helikopter Commando, DHC) bestelde als eerste klant de Lynx helikopter, in verschillende versies. De verschillende versies van de Lynx werden aangeduid met UH-14A, SH-14B, leek sterk op de Engelse HAS 2/3 versie en de SH-14C, uitgerust met een MAD detector. De UH-14A variant had als voornaamste taken transport, opleiding en reddingsvluchten (OSRD, OpSporings- en Reddings Dienst). De andere varianten de bestrijding van onderzeeboten en oppervlakteschepen.

De Lynx kan ondermeer worden uitgerust met een hijsinstallatie ("hoist") en de heli is befaamd om de vele reddingsoperaties bij zeer slecht weer. Voor onderzeebootbestrijding was allerlei apparatuur beschikbaar. De SH-14B was uitgerust met een sonarinstallatie, de SH-14C met een MAD installatie, die het echter niet zo goed deed. Halverwege 1993 werden alle toestellen omgebouwd naar de SH-14D standaard. In 1994 stopte Westland met de fabricage van metalen bladen, waardoor iedere Lynx gebruiker over moest stappen op de nieuwe kunststof BERP (British Experimental Rotor Programme) rotorbladen met de karakteristieke bredere kromme tippen. Daarbij was ook een andere modificatie noodzakelijk: het horizontale stabilo werd ingekort en voorzien van een opstaande rand aan de achterlijst, een zogeheten "Gurney-flap". Verder werden nieuwe Rolls Royce GEM-42 motoren geinstalleerd, systemen en elektronische apparatuur gemoderniseerd waardoor allerlei uitstulpinkjes, antennes en dergelijke zijn verspreid over het toestel. De resterende SH-14D toestellen konden ook worden uitgerust met een demontabele sonarinstallatie. Als deze aanwezig is, wordt de plaat over het ronde gat in de bodem gedemonteerd en de apparatuur op de vloer geplaatst. Als met de sonarinstallatie wordt gevlogen is geen hijsinstallatie ("hoist") aanwezig. De Lynx voldeed prima in Nederlandse dienst en was geliefd bij de piloten en bemanningen. Het type is op 12 september 2012 uit dienst gesteld en wordt vervangen door de NH-90.

Het model

Het Revell model, de eerste in deze schaal 1/32, stelt een Mk.88A voor die bij de Duitse Marine in dienst is. Deze is wel anders dan de Nederlandse Lynxen, waarover straks meer.

De vormen en proporties van het Lynx model zijn in orde, Revell heeft natuurlijk een echte Duitse Marine kist opgemeten. De detaillering met ongeveer 270 onderdelen is prima met zeer mooi helder glaswerk. De neus bestaat uit meerdere onderdelen en heeft een rondzoekradar onderop.

Het model interieur is indrukwekkend en met losse schuifdeuren goed te zien. Er is een mooie cockpit en de instrumenten panelen, met groot beeldscherm voor de Mk.88A, hebben opliggende details. De stoelen zijn erg mooi met losse onderdelen met details voor de achterkant. (de stoelriempjes zijn wel meegegoten maar kunnen natuurlijk worden afgeschuurd en zelf los aangebracht worden). De twee collective pitch handles zijn in de kit verschillend, dit is correct voor de Duitse kist. (bij de MLD Lynx zijn ze hetzelfde en overigens kunnen de linker stuurorganen ook gedemonteerd zijn). In de schuifdeuren van de kit lijken de raampjes wat aan de grote kant, de plek in de deur is echter goed. De vloer zelf is netjes met veel detail. Ook de losse sonar operator console en de sonar installatie zelf zitten er allemaal bij. Indrukwekkend in detaillering.

Over de gehele buitenkant van het model zijn de oppervlakte details prima met opliggende versterkingen, ingegraveerde details en dergelijke. Ook de aparte romponderkant is goed gedetailleerd. Het gat van de sonar in de bodem kan open of dicht gemonteerd worden.

Wat we wel missen over het hele model zijn de opliggende klinknagels. Deze zijn bij een echte Lynx overal te vinden en goed te zien, vaak ook in dubbele rijen. Helaas zitten ze niet op dit pre-run model en dat moet eigenlijk wel op deze schaal (op de Airfix 1/48 Lynx zitten ze wel netjes). Wil je ze zelf aanbrengen, dan zijn er grote hoeveelheden klinknagelstrip decals van Archer, HGW of Micromark nodig. Ook zijn de vele roosters niet echt opengewerkt en dat zie je wel op deze schaal.

Alle latere Lynx versies hebben de kunststof BERP hoofdrotorbladen en sommige varianten, zoals de Mk. 88A hebben een niet opvouwbaar staart-uiteinde. Zo ook dit model. Heel subtiel is een kinkje op ongeveer drie-kwart in de achterrand van elk BERP blad meegegoten. De staartrotor is van de latere uitvoering die de andere kant opdraait, met iets andere bladen en een grotere diameter (2,36 m). Verder kwam er een ingekort horizontaal stabilo. Dat verbeterde in de praktijk de bestuurbaarheid. Het stabilo van de kit lijkt de oorspronkelijke lengte te hebben. Voor de latere uitvoering met BERP bladen zoals de mk.88A moet deze 14 millimeter worden ingekort aan het uiteinde. Netjes is het recht opstaande randje van de “Gurney flap”.

De wielpoot fairings hebben de latere ECM apparatuur zoals op de Mk.88A met wat uitstulpingen voor de apparatuur. De hoofdwielen kunnen alleen uitgelijnd langs de langsas worden gebouwd. Dit komt alleen voor als de helikopter op de grond wordt versleept. Bij de operationele configuratie worden de hoofdwielen 45 graden naar achter gedraaid. Daarmee kan de helikopter makkelijker draaien om de harpoon (waarmee hij zichzelf vast zet op het helidek van een schip). Dit blijkt inmiddels ook te zijn aangegeven in de handleiding, je moet hiervoor een paar nokjes wegsnijden.Op de motorkappen zitten de typische MK88A zij-inlaatjes en fairings.

Bewapening bij het model bestaat uit een 12.7 mm machinegeweer op affuit bij de linker schuifdeur, twee Sea Skua raketten en 2 torpedo’s.

De passing lijkt voor de grote onderdelen goed na te zijn gecheckt met wat in elkaar zetten met tape. Het plafond en de motor fairings vragen wat nauwkeurig werken om goed te passen.

De decals zijn voor een standaard Duitse Lynx en een aantrekkelijk Duits Marine schema met veel geel toen de Lynx daar 25 jaar in dienst was.

Inmiddels is de doos leverbaar. Er zit een extra sprue in de doos met onderdelen van een HMA 8 van waarschijnlijk de Royal Navy, dat wordt nergens aangegeven. Deze sprue is heel welkom want heeft extra onderdelen zoals een MLD instrumentenpaneel, vouwbare staart-eind en de hijsinstallatie. Ook het extra glas sprue H dat niet wordt aangegeven, is heel welkom. Het bevat een extra benodigd vlak raampje.

Nederlandse versie?

De vraag is nu: kunnen we er een Nederlandse Lynx van bouwen? Welke aanpassingen springen in het oog voor bijvoorbeeld een SH-14D?

1- de rompneus van de Nederlandse Lynx heeft geen rondzoekradar onderop. Hier is er dus een duidelijk zichtbare afwijking. Dit vergt een grote aanpassing, de benodigde neus heeft een karakteristieke bolle vorm. Wellicht komt er een aftermarket set uit voor een Engelse Lynx HAS2/3 die we ook voor een Nederlandse kist kunnen gebruiken.

-2- de Nederlandse Lynx heeft de oude staartrotor altijd behouden, ook bij de SH-14D met BERP hoofdrotorbladen. Zo'n oude staartrotor draait de andere kant op en heeft een kleinere diameter van 2,21 m. De bladen hebben ook een iets andere vorm. Maar met het lossnijden en omdraaien van de Revell staartrotorbladen en wat schuurwerk is e.e.a wel om te bouwen.

-3- het uiteinde van de staartboom is opvouwbaar bij alle Nederlandse Lynxen. Dat betekent ook dat de verticale staart wat ietsje anders van vorm is. Het blijkt inmiddels dat de vouwbare verticale staart bij de kit zit, onderdelen #266, 267. Dit geven de instructies niet aan. Voor een Nederlandse Lynx dus de staartboom inkorten door de verticale staart te verwijderen en dan de extra delen gebruiken. Vergeet niet het goed zichtbare buiten-scharnier met de open roosters bij de tandwielkast. Verder de staartbult op de staartrotorfairing bij het stabilo afschuren en plamuren.

-4- op de lange kap over de aandrijfas op de staartboom zitten goed zichtbare kliksluitingen. Dit is met wat kunst- en vliegwerk aan te brengen.

-5- het horizontale stabilo van de SH-14D is van het nieuwe type met kleinere spanwijdte. Inkorten van het Revell onderdeel met 14 mm is afdoende. Voor een model van de oudere Lynx kan het achterrandje glad worden geschuurd en lijkt de stabilo spanwijdte van totaal 50 mm prima. Waarschijnlijk heeft Revell dit met opzet zo gedaan voor mogelijke latere versies van de kit?

-6- de latere SH-14D heeft de moderne BERP rotorbladen, deze zitten in het Revell model. Mooi dus. Wil je een oudere Lynx maken, dan zul je rechte bladen moeten versieren. Wellicht komen deze later wel in een conversie set?

-7- de hoekvormige fairings bij de wielpoten ontbreken bij een Nederlandse Lynx of zijn anders van vorm. Kijk goed naar foto's. Met wat schuur- en plamuurwerk kan dit worden aangepast.

-8- bij de Nederlandse Lynx is de kap om de neuswielpoot aan de achterzijde vlakker. Met wat vijlwerk is dit waarschijnlijk zo opgelost. Ook zijn wat bultjes en fairings wat anders nabij het neusonderstel.

-9- het hoofdinstrumentenpaneel van een Nederlandse Lynx is een beetje anders en het grote beeldscherm ontbreekt van de SH-14D. Een extra onderdeel, # 236A zit bij de kit, maar de instructies geven het niet aan. Heel mooi dus.

-10- de Nederlandse sonar installatie en de sensoroperator console is afwijkend ten opzichte van de Duitse kist, aanpassen is mogelijk. Ook andere interieur details kunnen naar smaak worden aangebracht. Kijk naar foto's.

-11- op de motorkappen achter de hoofdrotormast moeten wat zaken weggeschuurd worden en lucht-inlaatjes aangepast worden.

-12- de schuifdeuren bij de Nederlandse Lynx hebben 2 vlakke ramen. De instructie geeft het niet aan, maar het extra raampje zit in sprue H. Mooi dus!

-13- de roosters voor de motorinlaten zitten erbij als glaswerk #135 + 136 in sprue H, de instructies geven het niet aan! Je zou dus roosters kunnen schilderen. Deze roosters zitten er trouwens niet altijd op.

-14- ook de hijsinstallatie zit bij de kit in onderdelen (#260-266), al geven de instructies dit niet aan. Handig voor een Nederlandse kist.

-15- het onder 45 graden zetten van de hoofdwielen is de moeite om ook aan te passen voor een Lynx in ruststand. Dit blijkt inmiddels ook te zijn aangegeven in de handleiding, je moet hiervoor een paar nokjes wegsnijden.

-16- afhankelijk van de periode zijn op de Nederlandse Lynx her en der nog vele uitstulpinkjes en fairings te zien, zoals bij de neuszijkant, staart, en nog veel meer plekken. Vooral bij de SH-14D. Dit is allemaal met wat prutswerk goed aan te brengen, net als de vele antennes. Zo zit de radiohoogtemeter bij de SH-14D onder de neus, op het vierkante ingegraveerde paneel voor het neuswiel, in plaats van op het avionica luik in de staart.

Dit zijn de belangrijkste in het oog springende dingen. Kijk voor details van de SH-14D op de IPMS Nederland website voor diverse walkaround foto's. Dan kom je een heel eind.

Conclusie:
We mogen blij zijn dat Revell de Lynx op schaal 1/32 heeft uitgebracht. Jammer van de ontbrekende opliggende klinknagels maar verder prima. Er kan niet direct een Nederlandse Lynx van gemaakt worden maar de indeling van de diverse gietramen en de nummering van onderdelen suggereert dat er later wellicht andere versies van dit model gaan uitkomen van Revell. De "aftermarket" leveranciers gaan dat ongetwijfeld niet afwachten en vele ombouwsetjes en decals gaan uitbrengen, zeker ook voor de Engelse modelbouwers.

Met dank aan Revell Duitsland voor het beschikbaar stellen van dit pre-run model, exclusief voor IPMS Nederland.

Reviewers:  Meindert de Vreeze en Peter Booij

October 2012. Lynx is al te koop in de winkel. Deze tekst komt ook in ons blad Modelbouw in Plastic MIP 5-2012 (NOTE: English readers can read this pre-view here....)

  • extra-instrument
  • foldtail
  • lynx-decals
  • revlynx-1
  • revlynx-10
  • revlynx-11
  • revlynx-13
  • revlynx-14
  • revlynx-15
  • revlynx-16
  • revlynx-19
  • revlynx-20
  • revlynx-22
  • revlynx-24
  • revlynx-28
  • revlynx-29
  • revlynx-3
  • revlynx-30
  • revlynx-31
  • revlynx-32
  • revlynx-33
  • revlynx-34
  • revlynx-35
  • revlynx-36
  • revlynx-5
  • revlynx-6
  • revlynx-8
  • revlynx-9
  • sprue-hma8
  • winch

Kijk voor de Revell bouwhandleiding op de Revell site: http://www.revell.de/manual/04652.PDF

 


Lynx HAS 3 

UPDATE FEBRUARI 2013:  REVELL heeft ook een 1/32 doos uitgebracht van de Lynx HAS3 wat een beter startpunt is voor een MLD Lynx. Kijk eens voor een vergelijking met deze bouwdoos en een bouwverslag eens op de site van ons IPMS lid Meindert de Vreeze hier....

 


Kijk ook voor meer dan 800 foto's  bij de IPMS Lynx walk around:

http://www.ipms.nl/walkarounds/walkaround-helicopters-diverse/509-walkaround-westland-lynx.html


Op deze IPMS Nederland website staat maar een beperkt deel van onze recensies. In het clubblad MIP staan alle recensies! Wordt dus vooral IPMS lid om ons mooie blad te ontvangen!

 

 

Dit artikel is gepubliceerd oktober 2010 op de IPMS NL site