ACE - AMX Mk.61 105 mm / AMX-13 PRA (1/72)

Over de AMX-PRA in Nederlandse dienst

De veldartillerie van de Koninklijke Landmacht werd eind jaren vijftig begin jaren zestig geconfronteerd met grote veranderingen. De overgang van getrokken, zoals de veelgebruikte 25-ponder van Britse makelij, naar gemechaniseerde veldartillerie was noodzakelijk om de gewenste beweeglijkheid, spreiding en bescherming van de militairen te kunnen bewerkstelligen. De mechanisatie van de lichte veldartillerie kreeg in Nederland vanaf 1963 vorm met de invoering van de AMX-PRA.

De gemechaniseerde houwitser kreeg de Nederlandse aanduiding 105mm, Houwitser, AMX-PRA L30. Op het achterste deel van de romp was de gevechtsruimte geplaatst, bestemd voor de commandant, schutter en laders. Twee deuren aan de achterzijde van het voertuig gaven de bemanning toegang tot de toren. De aanduiding L30 staat voor de lengte van de loop; 30 kalibers x 105mm = 3,15 meter. Het stuk had een elevatie van -4 tot +70 graden en een traverse van 18 graden naar beide zijden. Later heeft AMX ook een versie gemaakt met een beweegbare toren, de Mk 62, maar die zijn niet in Nederland gebruikt. Het nadeel van deze 'casemate fixe' was een smalle vuursector. Voor een sector van 10 kilometer breed moest een afdeling PRA met 18 stukken worden ingezet. Het wapen had een dracht van 15 kilometer en een vuursnelheid van 10 schoten per minuut gedurende de eerste drie minuten, gevolgd door drie schoten per minuut. De munitievoorraad bedroeg 56 schoten, waarvan 50 brisant- en zes antitankgranaten. Er konden ook rook-, licht- en gasgranaten worden verschoten. De brisantgranaten hadden een gewicht van circa 16 kilogram en de antitankgranaat kon, op korte afstand, pantser doorboren van 105 mm in een hoek van 65 graden.

Vanaf 1965 tot 1984 zijn in totaal 82 AMX-PRA's bij de Koninklijke Landmacht Veldartillerie en de Rijdende Artillerie ingedeeld geweest. Vanaf 1963 stroomden de eerste vuurmonden in bij de 12e, 41e en 43e Afdeling Veldartillerie. Sommige afdelingen kregen pas de beschikking over de AMX-PRA toen andere al op de modernere M109-houwitser overgingen. De 11e Afdeling Rijdende Artillerie nam in 1969 de 18 vuurmonden, ofwel drie batterijen, over van 41e Afdeling Veldartillerie. Een parate batterij gemechaniseerde veldartillerie AMX bestond in 1967 uit: een commando-, een verzorgings-, een terreinmeet-, een verbindings-, een waarnemings-, een vuurmondgroep en ten slotte een munitiegroep. In totaal telde de batterij 91 man. De vuurmondgroep had zes stukken AMX-PRA en twee DAF YA-126 commandowagens. Van alle AMX-voertuigen is de AMX-PRA het langst in de bewapening geweest. Naarmate de tijd verstreek, liep de inzetbaarheid van de vuurmonden wel belangrijk terug. In januari 1979 telde 11e Afdeling Rijdende Artillerie achttien AMX-vuurmonden waarvan maar één exemplaar inzetbaar was. De AMX-PRA werd vanaf 1982 vervangen door de M109 houwitser.
Na revisie door RDM en Wilton-Fijenoord is medio jaren tachtig een groot aantal AMX-PRA verkocht aan Indonesië.

Het ACE model

ACE biedt de AMX Mk.61 aan als PRA van de Landmacht met decals. Helaas is het niet zo dat je een optie krijgt om een accurate Nederlandse AMX te bouwen. Er moet aangepast worden en er mist het een en ander. Laten we eerst echter even naar het model op zich kijken:

Vier spuitgietframes, rubberen rupsbanden en 2 foto-ets setjes. De onderdelen zijn voor een 1/72 model netjes uitgevoerd en kennen veel details. Ik ben geen uitwerpmarkeringen tegengekomen op irritante plekken. Er is zeker flash maar het is een heruitgave en de mallen zijn wat ouder. Op de wat kleinere onderdelen is het in deze schaal wel wat moeilijker om het weg te krijgen. Zeker met mijn oude ogen en dikke vingers. Niets is echter onmogelijk. Positief is ook dat er wat interieur wordt bijgeleverd in de vorm van de munitie, dat is zeker een optie om met open achterdeuren wat meer aandacht te besteden aan de rest van het interieur. De rupsbanden zijn van rubber/vinyl. Het is niet anders. Ze komen redelijk overeen met de werkelijkheid.

Het model stelt de Franse versies voor. Als zodanig heeft die niet “gediend” bij de Landmacht er waren verschillen. Er is slechts een Frans type exemplaar in dienst geweest bij de Landmacht als testvoertuig, dat was de KX-50-50. Als je die wilt bouwen kun je je gang gaan, moet je alleen het kenteken aanpassen.
Over de Israëlische versie heb ik zo niet iets kunnen vinden maar in de bouwbeschrijving worden hierover wat opmerkingen gemaakt met betrekking tot de onderdelen.
Over de Indonesische heb ik wel degelijk mijn twijfels. De Indonesische PRA’s zijn gekocht van de Landmacht en ik kan me niet voorstellen dat die ineens aangepast zijn naar de Franse versie. Ik heb ook foto’s gevonden die aantonen dat het niet zo was.

Ergo, wil je een Nederlandse versie bouwen dan moet je aan de bak. De meest significante verschillen zijn het ontbreken van de licht gepantserde behuizing van de koplampen aan beide kanten. Dit zijn de bobbels. Bijvoorbeeld onderdeel C37 in combinatie met C12 en de equivalenten aan de andere kant. De koplampen kwamen vrij door het openen van een luikje. Bij de KL-versie staan de lampen gewoon los verder naar voren. Die zitten er overigens wel bij inclusief de frames van foto-ets, zeker een positief punt.
De Nederlandse versie had geen spanwiel met gaten maar met spaken. De jerrycan op het voorschild is 90 graden gedraaid inclusief het frame. De Mag 7.65 mm mitrailleur ontbreekt en ook een eventuele bevestiging. Op veel foto’s zie ik daar ook nog een schijnwerper bij gemonteerd, die ontbreekt ook.

Zoals al eerder aangegeven in artikelen maakte de Landmacht er af en toe best wel een potje van. Zo kun je nog verschillen vinden in de gemonteerde koplampen en gereedschap en wellicht vind ik bij de uiteindelijke bouw nog wel meer. Alles bij elkaar best nog wel een klusje temeer omdat de aanpassingen van die koplambehuizingen meer is dan alleen weghalen, er moet gerepareerd worden.
Wil je Indonesische versie bouwen dan is wat mij betreft bovenstaande ook van toepassing!

De bouwbeschrijving is in het groen gedrukt. Voor mij oogt dat een beetje eng en afwijkend van het normale in zwart wit of zelfs in kleur. Hij kent geen echte stappen maar laat in een aantal aangezichten zien waar alle onderdelen moeten komen. Voor mij komt het chaotisch over en ik heb goed moeten zoeken naar onderdelen die ik wilde weten. De bouw zal het moeten uitwijzen.
Een klein decalvelletje maakt het geheel compleet. Voor de Nederlandse uitvoering is het minimale aanwezig, kentekens, Nederlandse vlagen en een tonnage-aanduiding. Geen tactische kentekens.

Conclusie

Een prima model voor de schaal 1/72. Voor de Landmacht (en het Indonesische leger) moet er geknutseld worden. Onderzoek doen en de beschikbare foto’s goed bekijken. Ik kan niet in de portemonnee van ACE kijken, maar een toevoeging van minimaal de door mij genoemde verschillen in onderdelen was wel aangenaam geweest, dan bouw je in een keer door. Het is tenslotte voor twee versies.
Leuk dat met betrekking tot het interieur munitie aanwezig is, een mogelijkheid om met open achterdeuren er wat meer van te maken.
De decals zien er beter uit dan in eerste instantie bij de presentatie van het model werd getoond.
Hier had ik mijn bedenkingen bij het geel van de kentekens. Ik zie geen verschuivingen in de kleuren. Wellicht wat dik, maar daar moet Microsol uitkomst bieden.
Voor zover ik weet op dit moment het enige spuitgietmodel in deze schaal in de markt dus voor een KL-verzameling min of meer een must.

Met dank aan ACE voor het beschikbaar stellen van het model.