2.4.1 Vullen van naden en kieren : principes
De passing van de verschillende onderdelen bij oude bouwdozen is zelden perfect als zijn de nieuwere generatie bouwdozen met 3D ontwerp een stuk beter geworden. Vul naden altijd op, ook al zijn ze nog zo klein. Vroeg of laat begint dat ene ongevulde naadje toch te irriteren... Voor het vullen van naden en kieren zijn speciale vulmiddelen in de handel verkrijgbaar. Probeer eerst om de naad zo klein mogelijk te houden. Breng alle plamuur altijd in dunne lagen aan, zodat het goed en snel kan uitharden. Niet goed laten uitharden resulteert later in krimpscheuren en dan moet je weer opnieuw beginnen. Het aanbrengen kan met een fijn metalen spateltje maar met een wasknijperhoutje kan ook, kan worden weggegooid als het te rommelig wordt.
Gebruik onverdunde 'putty' altijd direct uit de tube en laat de tube nooit open liggen dus doe het dopje erop. Eenmaal ingedroogd hecht het plamuur veel slechter. Werk altijd in een goed geventileerde ruimte, de oplosmiddelen zijn vaak schadelijk!
Het plamuur wordt meestal na harding geschuurd met schuurpapier (voorkeur is nat schuren met water). Maar er zijn diverse technieken, zie hieronder!
Milliput en ander twee componenten putty is bij te werken met een natte vinger terwijl het droogt. Andere putty vaak met isopropyl alcohol [2.4.4]. Dit scheelt veel schuurwerk en beschadigingen zijn er veel minder!
2.4.2 Vullen van kleine naden en kieren
Zeer kleine naden kunnen worden gevuld met gewone dikke matte verf, zelfs een beetje tubelijm of verdunde model putty. Model putty is te verdunnen met Nitro (cellulose verdunner) of isopropyl alcohol waarna het met een kwast of penseel is aan te brengen. Sommige plamuurmiddelen kunnen ook verdund worden met ethylalcohol (giftig!, verkrijgbaar bij drogist of apotheek). Let echter bij verdunde plamuur op het volgende: cellulose verdunner tast plastic aan en het krimpt veel meer dan onverdund! Voor het bijwerken na schilderen is boetseerwas bruikbaar [2.4.10].
Grondverf (basecoat, primer) zoals Humbrol nummer 1 is ook handig voor het opvullen van kleine deukjes en oneffenheden. Humbrol 1 is met nat schuren bovendien heel mooi glad te maken.
Ook typemachine correctie vloeistof (bijvoorbeeld Hema) is bruikbaar voor vullen van kleine kieren. Het droogt snel en kan geschuurd worden.
De nu te koop zijnde vloeibare witte acryl Vallejo plamuur valt nog wel eens weg bij nat schuren.
2.4.3 Vullen van grotere kieren
Voor het vullen van grotere naden zijn vele middelen te koop (Humbrol, Revell, Tamiya, Green Stuff ...). Tamiya en Green Stuff hebben als voordeel dat de krimp gering is en de struktuur erg fijn is, waardoor het mooi glad geschuurd kan worden zonder dat veelvuldig opnieuw plamuren nodig is. Als een naad erg groot wordt (breder dan 1 mm), is het verstandig om enkele strips plasticcard in de naad aan te brengen.
2.4.4 Plamuren en bijwerken van naden
Het bijwerken van de naden kan soms in een stadium voordat de plamuur keihard is met een vochtig doekje met isopropyl alcohol. Ook goedkope nagellak remover / verwijderaar kun je gebruiken in combinatie met een wattenstaafje of stukje papier tissue.. Dit lost de plamuur iets op, en voorkomt zo dus veel hard schuurwerk , krassen en beschadigingen.
Meestal volgt de afwerking van aangebracht plamuur op een model echter nadat alles goed uitgehard is: Het bijwerken van de naden tussen twee niet goed aaneensluitende delen gaat nadat het plamuur is gedroogd met een fijne vijl of middelfijn schuurpapier. Afwerken door te schuren met fijn schuurpapier en tenslotte polijsten met zeer fijn schuur- of polijstpapier of met polijstmiddel [4.11.4]. Schuur zoveel mogelijk nat met watervast schuurpapier. Nat schuren heeft de volgende voordelen: minder stof, het plastic wordt niet warm, en het slijpsel zet zich minder snel vast in het schuurpapier. Dit laatste voorkomt krassen.
2.4.5 Detail- en oppervlakte-bescherming
Om de omliggende details niet te beschadigen wordt de naad rondom beplakt met stroken plakband (ook voor het plamuren). Plak niet te dicht bij de naad want dan ontstaan er hoogteverschillen tussen de geschuurde en de afgeplakte delen. Bedenk dat weggeschuurde paneellijnen opnieuw aangebracht kunnen worden [3.2].
2.4.6 Controle op het plamuren
Om te controleren of een naad echt niet meer zichtbaar is, altijd nadat de plamuur goed uitgehard is, een laag (grond)verf aanbrengen met kwast of spuit. Gebruik een lichte kleur zoals wit of licht grijs (zilver werkt nog beter maar is als grondverf ongeschikt en de zilverdeeltjes geven moeilijkheden bij schuren en plamuren).
De effen kleur brengt alle kleine onregelmatigheden aan het licht. Werk deze weer bij, en schuur deze grond verflaag met zeer fijn schuurpapier weg op de plaatsen waar nog wat plamuur aangebracht moet worden. Het gewenste effekt bij plamuren wordt meestal niet in 1x keer bereikt; hardnekkige naden hebben wel meerdere plamuurbeurten nodig.
Een speciale techniek is het spuiten van plamuur. Mr.Surfacer 1200 kan verdund met Mr.Color "250" worden verdund in een verhouding 1:1 en met een groffe 0,5 mm verfspuit worden opgespoten (gebruik een wat ruwere goedkopere spuit daarvoor).
.
2.4.7 Verschillende merken plamuur
De verschillende merken plamuur hebben ieder hun speciale toepassing, zie tabel:
Merk | Toepassing | Opmerkingen |
---|---|---|
Humbrol | alle soorten naden | - |
Revell | alle soorten naden | - |
Tamiya | alle soorten naden | krimpt wel wat maar weinig (maar is duur!) |
Milliput 'fine' | alle soorten naden |
geschikt voor contouropbouw; verdunnen en nabewerken met water; wordt steenhard. Milliput is in vorm te brengen met een natte doek met water of alcohol. Het scheelt gigantisch veel schuurwerk. |
Milliput 'standard' | alle soorten naden | |
halfmat/glansverf | zeer fijne naden | lang laten drogen (2 wk) ivm krimp bij drogen |
witte houtlijm | kleine naden |
Zeer waardevol voor modelbouwers. Droogt onzichtbaar op, zeer snel toe te passen en weg te vegen. Wacht tot dat schuren met water niet meer nodig is. Is echter niet goed na te schuren. |
secondenlijm (CA) | fijne naden | werkt snel; pas op voor witte plekken |
Micro Kristal Kleer | naden rond cockpit |
werkt identiek als houtlijm |
Mr.Surfacer | hele kleine naden | fijne "tipex" achtige plamuur, met kwast aan te brengen. Er zijn diverse diktes te koop; (Tip: Een speciale techniek is het gebruik van zeer dunne spuitplamuur met deze Mr.Surfacer in de variant 1200 ; deze kan verdund met Mr.Color "250" worden verdund in een verhouding 1:1 en met een groffe 0,5 mm verfspuit worden opgespoten. ) |
Vallejo plastic putty | kleine naden |
Vallejo heeft ook dunne plastic putty in fles of tube. Kan handig gedoseerd worden aangebracht en is op waterbasis. Dus voorzichtig zijn bij nat schuren anders valt het eraf. |
diversen plamuur | alles | er zijn diverse merken autoplamuur en doe het zelf plamuur. Bijvoorbeeld witte Alabastine Auto plamuur, deze is behoorlijk goed en goedkoop. Het krimpt weining. |
Het is niet nodig om een heel arsenaal van plamuur en putty aan te leggen.
Ook "autoplamuur" (bijv. Flexa, Histor, Teoflux ...) kan uitkomst bieden. Deze plamuur is vaak wat agressiever (dwz. het maakt het plastic slap, dus lang laten drogen !) en wordt verdund met cellulose verdunner. Deze cellulose verdunner is wel schadelijk dus werk met masker in een geventileerde ruimte!
2.4.7.1 Weghalen van Plamuur
Na het laten drogen van plamuur kan er geschuurd worden met schuurpapier om het weg te krijgen. Dit is vaak een behoorlijke klus en gaat vaak ten koste van de (opliggende) detaillering erom heen. Een andere methode die vaak werkt is NIET SCHUREN, maar het plamuur als het 12 uur heeft gedroogd weg te vegen met een doek gedrenkt in ACETON (c.q. nagellak-verwijderaar, te koop bij de drogist). Beter is nog de variant ZONDER ACETON, die tast gene plastic aan.
Ook wordt wel isopropyl-alkohol gebruikt i.p.v aceton. Draag wel handschoenen, ieder oplosmiddel is troep dat in de huid trekt en uitslag geeft. Bij kleine hoekjes kan men gebruik maken van wattenstaafjes die in Aceton zijn gedrenkt. Werkelijk waar, vaak haal je het plamuur netjes weg zonder de omgevende details te beschadigen.
Let op: Milliput en andere putty is in vorm te brengen met een natte doek met water of alcohol. Het scheelt gigantisch veel schuurwerk. Net als boven beschreven weg te vegen met alkohol.
2.4.8 Vullen met houtlijm
Als vulmiddel kan ook witte houtlijm gebruikt worden, waarbij het voordeel is dat het plastic niet wordt aangetast en dat het met een vochtige doek kan worden weggeveegd. Nadelen zijn sterke krimp en de matige hechting op plastic. Houtlijm is handig voor het opvullen van naden, kieren, te diepe groeven of paneellijnen. De groef wordt geheel opgevuld, maar omdat houtlijm krimpt, blijft de paneellijn nog juist zichtbaar na droging.
Zo is het heel geschikt om cockpitkappen en de naden eronder te vullen/te lijmen nadat je bijna klaar bent met het model om beschadigingen te voorkomen. [2.5.5].
2.4.9 Vloeibaar plastic
Voor het maken van kleine randjes en andere correcties is plamuur vaak te hard, te bros of hecht het onvoldoende aan het plastic. Een oplossing die vaak door figurenbouwers wordt toegepast is het maken van 'vloeibaar plastic'. Dit gaat als volgt: schraap plasticsnippers van een stukje gietrek en los deze op in wat vloeibare lijm, zodat een papje ontstaat. Gebruik hetzelfde plastic als van het model, of plastic waarmee een vorige keer goede resultaten bereikt zijn. Door meer of minder lijm toe te voegen kan de dikte geregeld worden. Aanbrengen met een mespuntje. Gebruik geen dikke lagen, want door de lijm wordt ook het modeloppervlak slap. Laat het vloeibare plastic op het model enkele dagen uitharden.
2.4.10 Plamuurfoutjes achteraf herstellen
Naden, gietdeukjes en dergelijke welke na het schilderen worden opgemerkt kunnen enorm storend zijn. Ze kunnen worden gevuld met gekleurde plasticine (zachtblijvende boetseerklei van bijv. Jumbo). Aanbrengen, en met een vochtig doekje (alcohol) afnemen, wat schuren overbodig maakt. Pas op voor vlekken op matte verf.
2.4.11 Maken van contouren
Voor het maken van contouren, het opvullen van grote gaten, het veranderen van vormen, is twee-componenten putty het meest geschikt (zie boven Milliput, Tamiya, Magic Sculp ...). Deze putty's worden keihard en kunnen dan geschuurd, gevijld en gesneden worden. De putty's hebben als nadeel dat ze niet altijd even goed op plastic hechten, secondenlijm biedt dan uitkomst. De slechtere hechting maakt deze soort van putty minder geschikt voor het opvullen van naden en putjes. Het is wel het beste materiaal om de binnenkant van te dunne vacuform onderdelen mee te versterken.
Sommige twee-componenten putty's, zoals Milliput, zijn met water of alcohol te verdunnen. Let wel op dat eenmaal verdund de putty veel meer krimpt dan anders.
De aangebrachte putty zo veel mogelijk in vorm brengen zolang het zacht is om lastig schuurwerk te beperken.