4.10.1 Dry-brush techniek
Verwering en het ophalen van reliëf gaat vaak met het dry-brushen. Gebruik voor dry-brushen een stug oud kortharige penseel (een acrylverf penseel met nylon haar) en een stuk papier. Doop de penseel in de verf en veeg de penseel over het papier tot er nog juist kleine spoortjes verf van de penseel af komen (de penseel is nu bijna droog). Haal de penseel nu met de zijkant over de randen of het reliëf van het te schilderen modeloppervlak.
4.10.2 Camouflage met de kwast
Vage overgangen tussen verschillende camouflagekleuren met een korte kwast doen door de randen van de donkerste kleur te dry-brushen over de lichte kleur. Oefen eerst op een afgedankt model. Gebruik dezelfde kleur of een gelijke mix van de twee aangrenzende kleuren. Met wat geduld zijn fraaie resultaten te boeken, ook op kleinere schaal.
4.10.3 Tamponeren
Neem een oud kwastje waarvan de punt van de haren is afgesneden; doop het uiteinde in verf en veeg overtollige verf af op een stuk papier. Druk de kwast haaks op het te schilderen oppervlak, als een soort stempel. Herhaal dit tot het oppervlak de juiste kleur heeft en het gewenste effekt bereikt is. Dit is de eenvoudigste manier om woestijn- en stippelcamouflage aan te brengen. Doop de kwast niet te diep in de verf, het mag niet gaan klodderen. Tamponeren is ook te combineren met dry-brushen voor verweringseffekten, zoals het vervagen van nummers en stencilling en ook voor het maken van vloeiende kleurovergangen.
4.10.4 Verven van metaalkleuren
Zilver en metaaltinten schilderen over grotere en egale oppervlakken gaat beter als er wat lichtgrijze- of witte matverf door de metaalverf wordt gemengd. Breng metaalkleuren altijd als laatste aan, nadat de onderlaag goed droog is. Een alternatief hier [4.12].
4.10.5 Vliegtuigverwering
Vliegtuigmodellen zijn subtiel te verweren door bepaalde plaatsen op het model losjes te bespuiten (of licht te dry-brushen [4.10.1]) met wat 'verbleekte' verf. Voeg wat wit of lichtgrijs toe aan de gebruikte basiskleuren. Ideale plaatsen op het model zijn die waar de sterkste luchtstromen overheen lopen, zoals bij inlaten, randen. Let erop dat een lichte kleur vaak reliëf suggereert, wat donker is lijkt dieper. Witte wielpoten niet wit, maar lichtgrijs schilderen en met wit dry-brushen.
4.10.6 Imitatie van hout
Om gevernist hout na te bootsen eerst een bruine grondlaag aanbrengen. Voordat deze geheel droog is hieroverheen met de kwast een sterk verdunde bruin/gele laag aanbrengen. Planken zijn te immiteren door krassen aan te brengen in het gladde basisoppervlak, en hierin sterk verdunde donkerbruine verf te laten lopen.
4.10.7 Afplakken voor verfwerk/ spuitwerk
De meesten onder ons zullen moeten afplakken om echt strakke lijnen te kunnen trekken.
Laat een eventuele onderlaag verf goed drogen voor het afplakken om de kans op beschadiging te verkleinen. Plak nooit zomaar een metaalkleur af. Voor het afplakken zijn verschillende materialen beschikbaar. Bij handschilderwerk is zwak crepe schildersplakband, grafische tape, isolatieband of desnoods gewoon plakband te gebruiken. Test bij isolatieband of de lijm niet oplost in de verfverdunner. Plak gewoon doorzichtig plakband enige malen even op een schoon glad oppervlak (bv een glasplaat) en haal het er weer af om de kleefkracht wat te verminderen. Welke plakband je ook neemt, snijd eerst de plakrand van de tape bij door de stroken op een snijmat of plaatje (plexi)glas te plakken en een dun strookje van de rand af te snijden langs een stalen lineaal. Dit zorgt voor een schone, rechte en goed plakkende rand.
Een afplaktape dat heel goed werkt is die van Tamiya Masking tape. Deze tape hecht niet te sterk en heeft een fijne structuur. Deze is wel wat duur maar neem de brede rol: deze kan in dunne reepjes gesneden worden en hoeft geen verdere bewerking.
Plak het plakband niet in zijn geheel op het model, maar vouw het dubbel of plak er papier achter zodat er maar een klein randje (1 tot 2mm) op het model vastzit. Wrijf het plakband voorzichtig met een vlakke vinger vast. Het mag niet te sterk hechten, want dan gaat de onderlaag mee bij het loshalen. Verdun de verf niet teveel, zorg dat er niet teveel verf aan de kwast zit en trek de kwast met een snelle beweging langs het plakband. Beweeg daarna de kwast alleen nog van de plakrand weg, zonder tegen het band te komen. Kortom, zorg dat de verf geen kans krijgt om onder het band te kruipen. Een eventueel opstaand verfrandje bijpoetsen met tand- of polijstpasta [3.9.1]
Plak glansverf bij voorkeur stotend af, dat wil zeggen: zodanig dat de kleuren elkaar niet overlappen. Dit voorkomt dubbeldikke verflagen en nare hoogteverschillen. Verwijder het plakband, zodra de verf iets ingedroogd is, door het van de verflijn af los te trekken.
Voor het verfspuiten van patronen zoals letters, cijfers e.d. kunnen maskers gebruikt worden. Deze zijn ook zelf te maken. Lees het artikel in PDF "Maak je eigen masker" van Max: [ Maak_je_eigen_maskers.pdf].
4.10.8 Afplakken met wrijfletters
Op een matte ondergrond kunnen als masker ook wrijfletters en symbolen (lijnen, stippen....) gebruikt worden voor afplakwerk. Deze goed vastwrijven en met matte verf overschilderen. Na het drogen van de verf kunnen de wrijfsymbolen losgemaakt worden door er gewoon plakband op vast te drukken en weg te trekken. Pas op: wrijfsymbolen hechten te goed op een glanzende ondergrond. Glansverf als toplaag is te sterk: randen rond de wrijfsymbolen komen bij het lostrekken mee.
4.10.9 Paneellijnen afplakken
Om te voorkomen dat er verf via een paneellijn onder afplakband door loopt kun je het afplakband met de nagel in de lijn drukken, of een nylon-, sprue- of koperdraadje in de paneellijn leggen, wat aan de afplakrand wordt afgesneden.
4.10.10 Beschilderen van cockpitkappen
Cockpitkappen van vliegtuigen hebben vaak meerdere kleuren: getint glas (voorruit), een randje hechtkit tussen glas en frame en de verf op de framelijnen. Begin met het tinten van het glas als dat nodig is. Gebruik hiervoor licht verdunde transparante verf, eventueel op de juiste tint gebracht door te mengen met glansvernis. In plaats van transparante verf kan ook de bovenlaag van ongeroerde metallicverf van bijvoorbeeld Humbrol of Revell worden gebruikt.
Als slechts een deel van de kap getint moet worden kan bij dikke cockpitkappen het beste de buitenkant worden beschilderd. Is de kap dun, dan geeft beschilderen aan de binnenkant vaak een mooier resultaat. Beweeg tijdens het drogen van de verf de kap zo heen en weer dat de verf niet naar een kant kruipt.
Nadat het glas de juiste kleur heeft gekregen, worden de framelijnen geschilderd in de kleur van de hechtkit. Deze hechtkit heeft vaak opvallende kleuren (bv. F-15 en F-18 roodbruin, F-4, A-7 geelachtig, andere kisten ook wel lichtgrijs of zwart). Schilder de framelijnen iets breder dan de aangegeven breedte in de hechtkit kleur, en zorg ervoor dat ook de randjes zelf beschilderd zijn. Schilder de plakranden van de kap in de kleur van de hechtkit of zwart, dit voorkomt later onnatuurlijke lichteffekten, vooral als de kap nogal dik is.
Strakke framelijnen op cockpits krijg je door dunne tape te gebruiken in de juiste breedte gesneden en geschilderd in de juiste kleur op een stukje plaat. Na droging eraf trekken en op cockpuit aanbrengen en afsnijden. Nog mooier werkt gebruik van Bare metal foil. Dit ook schilderen en aanbrengen als de tape.
Schilder als laatste (eventueel na de kap op de romp te hebben bevestigd met witte houtlijm) de framelijnen in de juiste (camouflage)kleuren, en doe dit zo dat aan de randen nog juist een dun randje 'hechtkit' te zien is. De meeste verf hecht niet zo goed op transparant polystyreen. Een uitschieter op het glaswerk even laten drogen en dan met een (in water, spiritus of alcohol gedoopt) luciferhoutje of tandestoker wegvegen.
Nog handiger werkt een vinyl vlakgummetje (zoals een Staedtler Mars 526 gum te krijgen bij een goede kantoor-boekhandel). Laat de verf drogen en... weggummen!
Wees voorzichtig met het gebruik van thinner en terpentine bij glaswerk omdat het glaswerk daar wit van kan uitslaan.
Moeten de framelijnen zilverkleurig worden, schilder deze dan eerst mat lichtgrijs, want zilververf is vaak doorschijnend.
4.10.11 Indicatielampen tinten
Indicatielampen op voertuigen (bv. knipperlichten op automodellen) kunnen het beste aan binnen- of buitenkant worden getint met transparante verf. Indien het lijmvlak geverfd moet worden, kan het onderdeel later geplakt worden met witte (hout)lijm of Microscale Kristal Kleer, of gebruik hiervoor een vernis die de verf niet aantast [2.5.5]. Om het effekt van diffuse lenzen (remlichten, standlichten...) na te bootsen kan een beetje wit, matte vernis of 'flat-base' door de transparante verf gemengd worden [3.14.10]. Breng deze verf dan aan de binnenkant aan. Het gebruik van 'aluminium' verf in plaats van 'zilver' verf voor de reflectoren van deze lichten geeft ook een mooi diffuus effekt.
4.10.12 Verweerd metaal nabootsen
Metaal met verweerd uiterlijk (vuil, oppervlakte roest....) is na te bootsen door het oppervlak eerst (staal)grijs of (roest)bruin te schilderen en daarna met metaaltinten te dry-brushen. Nog betere resultaten geeft spuitwerk. Potloodschraapsel is te gebruiken om zilververf een diepere glans te geven (inwrijven met doekje). Ook bruikbaar om decals wat te verweren.
Staalkleurige boutjes en schroeven in een zilverkleurig oppervlak zijn na te maken met een pennetje met verdunde oost-indische inkt. Ook het nadoen van klinknagels door een tandenstokertje te dippen in metaalverf kan goede effecten geven.
Op oppervlaktes is bij sterk verweerde exemplaren soms metaal zichtbaar. De verf is daar "afgebladderd" (in het engels: "paint is chipped"). Dit effect is bereiken als volgt:
- spuit een metalen kleurlaag op het (van een lichtgrijze / voorzien van grondlaag) model , dit is de onderlaag. [ zie ook 4.12 ]
- als droog, breng met een kwastje bevochtigde zout korrels op het metalen kleurlaag aan waar de "afgebladderde verf" gewenst wordt; dit maskeert als het ware de onderlaag (zoutkorrels hebben als voordeel dat het wat fijner is en makkelijk later te verwijderen is dan bijvoorbeeld Maskol)
- vervolgens de gewenste gebruikelijke boven kleur aan brengen met een verfspuit, bijvoorbeeld het camouflage patroon.
- zout korrels afspoelen met water/ natte doek; de metalen onderlaag komt te voor schijn.
4.10.13 Gebruik van autolakken
Autolakken hebben als grote voordeel boven de normale modelbouw (glans)verf dat de lak veel harder wordt en dus tot een zeer strakke glanslaag kan worden opgepoetst. Pas op: helaas tasten deze lakken polystyreen plastic aan. Echter, dit is te verhelpen door een grondlaag van mat witte Humbrol verf (nummer H34 of basecoat) aan te brengen. Deze verf is goed bestand tegen celluloselak en de meeste autolakken. Probeer het voor de zekerheid eerst uit op een stukje plasticcard. Lees ook de rubriek over lakverf [ 4.7.5 ].
4.10.14 Oppoetsen van glanslak
Glanslakken (zowel modelbouwverf als autolakken) kunnen worden opgepoetst met vloeibare autowas (bijvoorbeeld Super Turtle Wax). Voorwaarde is dat de verflaag niet te dun is en dat deze geheel uitgehard is (eerst een paar weken laten staan). Pas op: verf uit verfpennen ('Paint Markers' van Tamiya en Revell) kan niet worden opgepoetst. Wees ook voorzichtig met metallics zonder vernislaag.
4.10.15 Uitlaatpijpen schilderen
Uitlaatpijpen worden vaak over het hoofd gezien. De binnenkant van een uitlaatpijp zwart of een zeer donkere kleur schilderen. Let op het type motor en de lengte van de pijp: korte pijpen (racewagen en vliegtuigmotoren) zijn vaak geheel zwart, langere pijpen (bv. 1e W.O. jagers, personenauto's) krijgen vaak bruin-achtige aanslag op de binnenwand. Dit is te dry-brushen met een mengseltje van okergeel en roodbruin.
De buitenkant van vliegtuiguitlaatpijpen wordt geverfd met een mengsel van koper/zwart/staal (brons). Laat de verf een dag uitharden. Daarna de uitlaat dry-brushen met een mengsel van blauwe verf en matte vernis. Goed laten drogen, daarna wat schraapsel van een pastelpotlood met een oud kwastje losjes op de uitlaat deppen. Overtollig schraapsel wegborstelen. Resultaat: geoxideerde uitlaten.
.
4.10.16 Schilderen van roosters
Dichte roosters (louvres) zijn realistischer te maken door de 'open' kant zwart te spuiten. Dit gaat als volgt: plak de omgeving af, richt de verfspuit zo dat de 'dichte' stroken niet geraakt kunnen worden en spuit voorzichtig een beetje verf op de 'open' kant.
Roosters en lijnen kunnen ook geaccentueerd worden met mat zwart. Schilder eerst de roosters en lijnen mat zwart en dry-brush daarna de camouflageverf op de uitstekende delen om de lijnen en roosters.
Metaalkleurige roosters, grilles en dergelijke zijn eenvoudig te schilderen met Humbrol MetalCote Gunmetal. Deze verf droogt op met een zijdemat zwart laagje erover. Zacht poetsen geeft een metaalglans. Diepliggende putjes blijven bij voorzichtig poetsen dus zwart.
4.10.17 Schilderen van wieltjes
Wieltjes zijn het makkelijkst rondom te schilderen door ze op de punt van een prikkertje te prikken. Schilder de velg en de bandjes door het stokje rond te draaien met de penseel tegen het bandje. Steek dan de stokjes in wat piepschuim zodat de wieltjes goed kunnen drogen.
4.10.18 Schilderen van radiatoren
Radiatoren zijn tot leven te brengen door er verdunde, mat zwarte verf over te schilderen. Voorwaarde is wel dat er een patroontje op het plastic staat, eventueel eerst zelf inkrassen. Laat de verf even drogen en veeg dan met een tandestoker de verf van de uitstekende delen (een vlak plaatje met een patroontje kan even over een vel tekenpapier gewreven worden). Breng de zwarte verf als laatste aan en zorg dat andere kleuren glimmen, anders hecht de matte verf te goed.
4.10.19 Roestplekken aanbrengen
Roestplekken zien er overtuigend uit als er door de roestkleur een flinke hoeveelheid flat-base of talkpoeder wordt gemengd. Eerst plekken met onverdikte roestkleur schilderen, daarna met een spateltje de verdikte roest aanbrengen. [6.4.3].
4.10.20 Aangroei op schepen
Verwering en aangroei op de onderkant van schepen is aan te brengen met een mengsel van donkergroene /witte verf en terpentine. Met een lapje aanbrengen in kleine veegjes vanaf de waterlijn recht naar beneden naar de kiel.
4.10.21 Zilververf op transparante delen
Zilververf dekt vaak slecht en is doorschijnend, breng daarom op frames van cockpitkappen en andere transparante delen eerst een laagje matte lichtgrijze (grond)verf aan.
4.10.22 De "perfecte glanzende laklaag"
Een heel gladde laklaag is altijd een enorme uitdaging en vaak nodig bij automodellen. Bij een automodel: probeer altijd een gehele body op te bouwen met alles weggewerkt als dat lukt.
1. Prepareer het model. Maak eerst de body/ondergrond perfect strak, verwijder gietranden, oneffen oppervlakken e.d met plamuur etc.
2. Schuur daarna de ondergrond nat op met watervast schuurpapier, eerst korrel 1000, daarna 1500.
3. Vervolgens een grondlaag ("primer") aanbrengen, bijvoorbeeld wit als de kleur licht wordt of lichtgrijs als het een donkerder kleur wordt. Begin eerst met twee dunne lagen primer en dan een dikkere laag met tussenpozen van zeg een kwartier. Laat nu de primer lagen zeker 8 uur drogen.
Vervolgens wordt het tijd voor de uiteindelijke kleur. ( Er zijn autobouwers die als kleur een nagellak gebruiken! )
4. Maar eerst weer het oppervlak met nat schuren met 1000- 1200 korrel. Dit kan het beste onder de kraan. Dit schuren is nodig om er echt zeker van te zijn dat de primer laag glad is, maar schuur er niet doorheen!
5. Daarna kan de eindkleur in diverse dunnen lagen worden aangebracht. Liefst met een verfspuit.
De verf in een aantal beurten dus in laagjes aanbrengen met telkens een 15 minuten droogtijd; let wel: de verf dekt absoluut niet heel goed in het begin. Na zeg zo'n drie lagen zal er al wat goede dekking plaatsvinden. En daarna op het geheel een laagje "nat opspuiten" , dus wat meer verf maar wel doorgaan langs het gehele oppervlakte. Nu zeker 24-48 uur laten drogen in een absoluut stofvrije ruimte. Het model heeft al een mooie verflaag nu.
6. Echter: droogtijd voor vervolg nabewerking: zeker 24-48 uur drogen. Schuur waar nodig weer voorzichtig met 1800-2000 korrel nat om stofjes weg te halen.
7. Goed schoonmaken en weer een een laagje "nat opspuiten". Herhaal dit weer indien nodig (24-48 uur drogen, weer nat schuren, nat laagje).
De kleur zit nu op het model.
8. Om meer glans aan de kleur te geven gaan we een transparante glans lak aanbrengen, bijvoorbeeld een van acryl zoals Johnson Future maar een andere glanslak kan ook, bijvoorbeeld van Tamiya acryl. Als er decals aangebracht moeten worden, dit dan eerst doen. Dan komt de beschermende laag daarover heen. Bij gebruik van decal vloeistoffen, het geheel goed schoonmaken! Anders komen er rare tinten onder de eind-laklaag. Alles met de decals 48 uur stofvrij goed laten drogen.
De transparante lak laag aanbrengen op een zelfde manier aan als de verf laag: een aantal dunne laagjes met telkens 15 minuten droogtijd (meestal drie lagen), gevolgd door een "natte laklaag".
9. Vervolgens 48 uur alles stofvrij laten drogen daarna als het nodig is stofjes e.d wegpoetsen met 2000 korrel nat polijst.
10. En het model weer laten drogen, zeker een week.
11. Vervolgens wordt het tijd voor het polijsten [4.11.4]. Begin met 3000 korrel nat polijst papier en vervolgens oplopend tot wel 8000 korrel polijst pads. Daarbij polijstmiddel gebruiken, bijvoorbeeld van Tamiya rubbing compound of Novus [4.11.5] . Poetsen en poetsen.
12. Als eindbeschermlaag kan nog een was laagje met een doekje worden aangebracht, bijvoorbeeld van Revell Model Wax.
Het kost even tijd (reken op een paar weken doorlooptijd), maar zo kan een perfecte glans laag worden bereikt.
4.10.23 Schilderen kleine onderdeeltjes
Kleine onderdeeltjes zijn lastig te schilderen, want hoe hou je ze vast? Het schilderen als het deel nog in de gietraam kan vaak. Losse onderdelen kunnen vastgehouden worden met knijpers, pincetten en dergelijke. op vastzetten op een stukje dubbelzijdig plakband of omgevouwen plakband op een houtje latje of kartonnetje of zo.
4.10.23 Schilderen van "wit"
Het schilderen van een witte verflaag geeft vaak na vele jaren een gele tint. De ene verf is er gevoeiliger voor dan de andere (Revell enamel is berucht). Het vergelen kan voorkomen worden door een druppel blauw te mengen in het wit voor het opbrengen.