Antonov An-2 van de Poolse luchtmacht in 1/72

de bouw van Revell's kleine Kukurushnik....

Door Peter Ibes (SIG Oost-Europa)

De Antonov An-2 'Annushka' (Annie) of 'kukurushnik' (maïskolf), ook wel bekend onder de NAVO codenaam 'Colt', is een eenmotorig transport- en landbouwvliegtuig uit de voormalige Sovjet-Unie. Samen met de Lockheed Hercules is het een van de langst gebouwde vliegtuigen ooit. Dankzij de dubbele vleugels, sterke motor en robuuste onderstel kan het toestel bijna overal landen en opstijgen. Dat zorgde er voor dat het toestel door militaire en civiele gebruikers overal ter wereld werd en wordt gebruikt. Revell heeft in 1/72 een kit uitgebracht van deze noeste werker en die is het onderwerp van dit artikel.

De Antonov An-2
Het idee voor de An-2 had Oleg Antonov al in 1940, maar het duurde tot 1946 voordat hij een eerste prototype kon bouwen. Dat gebeurde vreemd genoeg op basis van een specificatie van het Sovjet ministerie van landbouw. Het toestel was bedoeld als vervanger van de Polikarpov Po-2, die overal in de Sovjet Unie werd gebruikt als vliegende ambulance en als sproei- en verbindingsvliegtuig. Het prototype van de An-2 maakte in 1947 zijn eerste vlucht en al in 1948 ging de productie van start in Kiev, in Vliegtuigfabriek No. 473.

In 1950 werd een aantal 'voorserie'-toestellen aan de Sovjet Luchtmacht uitgeleverd. Op basis van de opgedane ervaringen kwamen er een aantal kleine aanpassingen. De meest zichtbare daarvan waren de vergroting en verbreding van de cockpitkap, voor een beter zicht voor de vliegers, en een vergroting van de laaddeur.

De Antonov An-2 werd in vele varianten gebouwd; er werden toestellen gebruikt voor passagiers, vracht, exploratie, ambulancedienst en landbouw. Het toestel kon uitgerust worden met wielen, ski's of drijvers. Het toestel bleek uiterst geschikt te zijn voor het harde leven in de Sovjet-Unie. Bovendien bleek het zo'n succes dat het ook in Polen en China in licentie gebouwd werd.

In 1958 ondertekende de Poolse Staatsvliegtuigfabriek (Panstwowe Zaklady Lotnicze - PZL) in Mielec een licentieovereenkomst om de An-2 te gaan bouwen. Het eerste Poolse exemplaar, gebouwd uit onderdelen uit de Sovjet Unie, vloog op 23 oktober 1960. Vanaf 1962 was de PZL fabriek de grootste An-2 producent ter wereld en exporteerde het gros van de productie naar de Sovjet Unie. Tot 2002 zijn er bij PZL zo'n 11.915 Colts gebouwd die vlogen bij civiele en militaire gebruikers overal in het voormalige Oostblok.

De An-2 in Poolse militaire dienst
De eerste Poolse An-2 werd op 31 december 1951 geleverd uit de Sovjet Unie. Vier verdere toestellen arriveerden in oktober 1954, hoewel de eerste officiële presentatie van een An-2 in Poolse kleuren pas in september 1956 werd gehouden. Vanaf dat moment was de 'Colt' of 'Antek' dan ook formeel 'in dienst' van de Poolse strijdkrachten (Wojska Lotnicze i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju – WLiOPL OK).
De Poolse strijdkrachten gebruikten verschillende versies van de Colt. De An-2P was een standaard passagiervariant en had 12 tot 14 stoelen. De An-2T was eerste speciale vrachtversie, terwijl de An-2TP om te bouwen was van passagier -naar vrachtversie, met een capaciteit van 12 stoelen of 1.500 kg vracht. De An-2TD was een vracht/paradropping versie, voorzien van zuurstofinstallatie, een voorziening voor een static line kabel en signaallampen. In 1962 vloog bovendien de eerste Poolse An-2M (Morski) een maritieme versie op drijvers, voor patrouillevluchten boven de Baltische zee. Deze laatste had een reversible-pitch propeller om snel op het water te kunnen afremmen.

Op het hoogtepunt, tussen 1975 en 1980, waren er maar liefst 115 An-2s in dienst van de Poolse Luchtmacht. Daarnaast waren er ook toestellen in gebruik bij het leger, de marine, de grensbewaking (Wojska Ochrony Pogranicza, WOP) en bij de interne veiligheidsdienst (Korpus Bezpieczeństwa Wewnetrznego, KBW). Daarna nam het aantal langzaam verder af. In 2009 werden de laatste tien van deze werkpaarden overgeplaatst naar de luchtmachtbasis van Radom voor trainingsdoeleinden.

De Antonov An-2 Colt was de laatste tweedekker in Poolse militaire dienst en ook de laatste tweedekker binnen de NAVO (Polen werd op 12 maart 1999 lid van de NAVO). Midden 2012 maakte het Poolse ministerie van defensie tenslotte bekend dat de Antonovs spoedig vervangen zouden worden door tweemotorige PZL M28 Bryza turboprops.

Op 14 december van 2012 nam de Poolse luchtmacht definitief afscheid van de Antonov An-2. Dat gebeurde met de laatste vlucht van An-2TD nummer 0852, in aanwezigheid van de bevelhebber van de luchtmacht, Luitenant-Generaal Lech Majewski. De Antonov met Nummer 0852 was de laatste vliegende Antonov An-2 van de Poolse Luchtmacht. Sinds dit toestel in 1969 in dienst kwam, had het meer dan 6800 vlieguren gemaakt, was drie keer compleet gereviseerd en had meer dan 14.000 landingen op zijn naam staan.

Technische gegevens
Spanwijdte: 18,18 m
Lengte: 12,71 m
Hoogte: 4,00 m (tail down)
Leeggewicht: 3450 kg, laadvermogen: 2050 kg
Max. snelheid: 253 km/h (op 1500 m hoogte)
Bereik: 1370 km

De Revell kit
De Antonov An-2 van Revell no.04667 is een heruitgave van het de kit van het Chinese Trumpeter uit 1998. De kit heeft wel veel betere decals; in deze kit voor een Russische, NVA en civiele Duitse versie. Nu is er met de kleurenschema's uit de Revell-kit niets mis, maar ik had toch iets heel anders op het oog. De eerste Poolse An-2's hadden hetzelfde (saaie) kleurenschema als hun Russische neefjes, donker olijfgroen bovenop en lichtblauw aan de onderkant, maar in de laatste jaren dat ze in dienst waren kregen ze zo mogelijk het mooiste militaire schema dat je je kunt voorstellen. Zandgeel, donker olijfgroen en lichtblauw bovenop en lichtblauw aan de onderkant, met een zwart 'anti-glare' paneel op de neus. Die moest het dus worden!

Nu ik had bepaald welke kist ik wilde gaan bouwen, was het tijd om de kit van dichterbij te inspecteren. De An-2 van Revell/Trumpeter heeft fijne ingegraveerde paneellijnen, al zijn ze af toe wel wat onregelmatig, en super heldere doorzichtige onderdelen. Overall ziet de kit er goed uit, al is er zeker ruimte voor wat verbeteringen. Zo is het cockpitinterieur nogal karig uitgevoerd, zit er niets in het vrachtruim, klopt de propeller niet echt met de werkelijkheid en ook de uitlaat ziet er wat vreemd uit. Maar daar is allemaal wat aan te doen...

Interieur
Ik wilde ook het vrachtruim voorzien van de nodige details. Om dat te laten zien, moest ik de rompdeur natuurlijk wel open laten. Anders heeft al dat extra werk natuurlijk geen zin. De rompdeur heb ik verwijderd uit de linker romphelft door een serie gaatjes te boren en dit daarna verder uit te vijlen. Van dunne plastic plaat (0,5 mm) heb ik een nieuwe deur gemaakt die precies in de opening paste. Vervolgens heb ik met plastic plaat van 1 mm dik een vloer en een schot gemaakt voor het achterdeel van de romp, met dunne strips van Evergreen als spanten. Toen dat droog was heb ik, weer uit die 1 mm dikke plastic plaat, stoelzittingen gesneden voor de bankjes en deze voorzien van stoelpoten van gebogen messing draad.

Om de cockpit te verbeteren zijn er opties van Pavla, Eduard en Part. De Eduard ets-set was het makkelijkst verkrijgbaar, dus heb ik daarvoor gekozen. De set bevat een nieuw instrumentenpaneel, stoelen, roerpedalen en verschillende details voor de motor en de buitenkant van de romp. Met behulp van de ets-set en wat zelfgemaakte details is de cockpit verder aangekleed.

De cockpit van mijn An-2 heb ik op basis van foto's van het internet babyblauw (mix van Humbrol H65 en Revell 56) geschilderd, met een zwart instrumentenpaneel en zijwanden. Voor de vrachtruimte heb ik H71 ('satin oak') gebruikt, met de details in H11 zilver.

Na het interieur goed te hebben laten drogen, heb ik met behulp van een gaatjestang nieuwe doorzichtige raampjes gemaakt uit acetaat sheet (verkrijgbaar bij de kantoorboekhandel). De raampjes in de Revell kit zijn op zich niet slecht, maar ze zijn van het bolle type. Het toestel van de Poolse luchtmacht dat ik voor ogen had, heeft vlakke ramen.

Voordat ik de raampjes uitponste heb ik eerst een reep Tamiya tape op het doorzichtige plastic geplakt. Dat is een stuk gemakkelijker dan achteraf te proberen ze van buitenaf af te plakken, nu pasten ze perfect. De nieuwe ramen zijn met houtlijm in de romphelften geplakt en met de ramen in de romp, konden de beide romphelften op elkaar gelijmd en kon de cockpitkap op zijn plaats gezet worden.

Romp, vleugels, schuurpapier en heel veel putty
So far so good. Ondanks een ets-set voor de cockpit en allerlei zelfgemaakte details ging de bouw toch behoorlijk voorspoedig. Nauwelijks naden, goede passing, tot ik probeerde de vleugels met goed fatsoen op de romp te lijmen. Het leek net of die delen door een ander ontwerpteam ontwikkeld waren en dat ze vergeten waren met elkaar te praten... Bij het droogpassen had ik al gezien dat er flink een hoogteverschil zat tussen de ondervleugel en de aansluiting aan de romp. En de bovenvleugel leek wel gekrompen in de was, zo groot waren de spleten tussen de cockpitkap en de romp. Zucht. In de doos zag het er allemaal zo mooi uit!!!

..

Uit de toolbox heb ik toen maar het grofste schuurpapier gehaald dat ik op voorraad had en daarmee ben ik de ondervleugel te lijf gegaan. Wel steeds passen natuurlijk, want om nu vervolgens weer extra plastic plaat te moeten gebruiken om het weer op te vullen, daar zat ik ook niet op te wachten. Uiteindelijk had ik een goede passing en nadat deze vast gelijmd was, ging ook de bovenvleugel op zijn plaats. Daarna was het tijd voor de Tamiya putty. Daarmee werden alle overgebleven spleten en naden behandeld, om dit vervolgens rustig te laten uitharden.

Tip: Tamiya putty is met behulp van nagellak remover (de goedkoopste van Kruidvat werkt het beste) en wattenstaafjes heel gemakkelijk te verwijderen. Zo heb je geen schuurpapier nodig en blijven alle details behouden.

Motor, uitlaat en propeller
Volgende klus was de grote stermotor. Die is nogal prominent aanwezig, dus die werd voorzien van stoterstangen uit dunne plastic staaf ('rod') van Evergreen. Na de motor beschilderd te hebben met metallic zwart en lichtgrijs en zilver voor de details, wilde ik deze in de motorkap lijmen. Maar wat ik ook probeerde, ik kreeg de motor niet tussen de motorkappen. Uiteindelijk heb een strip plastic (0,5 mm dik) aan weerskanten tussen de onder- en bovenkant gelijmd, en toen paste het perfect en deze kon toen op de plaats gelijmd worden.

Ondertussen had ik ook werk gemaakt van de uitlaat. Die uit de kit werd uit zijn behuizing gesneden en vervangen door een stuk plastic buis, dat ik eerst rond gebogen had. Zo, dat ziet er al veel beter uit.

Het volgende was de propeller. Een vergelijking met foto's van het origineel laat zien dat die van de kit wel heel erg versimpeld is. Dat was ook de modelmakers van 'Armory' opgevallen en die hebben daarom een mooie resin vervanger uitgebracht en die heb ik dan ook gebruikt

Met alle grote onderdelen nu op de plaats was het verder relatief simpel. De stabilo's werden op hun plaats gelijmd, struts tussen de vleugels, roeren aan de vleugels, laatste scharnieren, onderstel en antennes, en nog wat handvaten uit koperdraad. Tijd voor wat kleur!

Camouflage en markings
Voor de grote onderdelen van mijn Poolse Antonov heb ik gebruik gemaakt van Tamiya spuitbussen. Deze zijn niet goedkoop maar de verf dekt erg mooi en ze hadden precies de kleuren die ik nodig had; zandgeel, olive drab en Luftwaffe lichtblauw. De kleine onderdelen zijn met de kwast van een kleurtje voorzien, met verschillende kleuren Humbrol verf.

Gelukkig voor mij heeft Hi-Decal Line een geweldige decal sheet uitgebracht, nummer 72046, voor de An-2. Deze bevat zeven kleurrijke (en minder kleurrijke) markings voor twee Kroatische toestellen uit de onafhankelijkheidsoorlog van begin jaren 90, een pikzwart Noord-Koreaans toestel voor het droppen van agenten in Zuid-Korea, twee toestellen van de Oost-Duitse NVA, en twee Poolse versies. Mijn keus viel op de An-2R van de 11e Fighter Air Regiment van de Poolse Luchtmacht van de basis Wroclaw-Starachowice in 1991. Deze heeft het simpele, maar kleurrijke schema dat ik eerder beschreef.

Voor het aanbrengen van de decals heb ik eerst een laagje 'Klear' op het model aangebracht, om te zorgen voor een glanzende ondergrond. Op die manier blijft 'silvering' tot een minimum beperkt. Om ze vervolgens in te sealen is ook daarna een extra laagje aangebracht over de geplaatste decals.

Om het model een gebruikte en verweerde look te geven heb ik nadat de 'Klear' droog was een mengsel van bruine en zwarte waterverf aangebracht. Nadat dit opgedroogd was is met een vochtige doekje en met wattenstaafjes het teveel weggepoetst. Als je onverhoopt wat teveel weghaalt, kun je dit altijd opnieuw aanbrengen, zonder het risico dat je model beschadigd.

Als laatste is het model voorzien van een matte afdeklaag uit een spuitbus, en zijn van staaldraad van 0,3 mm de spandraden tussen de vleugels gemaakt. Als laatste finishing touch kreeg het model nog navigatielichten van stukjes doorzichtige sprue die ik met Humbrol transparant groen en rood van een kleurtje heb voorzien en klaar is Klara, uuh, Antek.

Conclusie
Hoewel mijn An-2 uiteindelijk toch best meer werk opleverde dan vooraf ingeschat, ben ik erg blij met het resultaat. Normaal bouw ik kits van toestellen tot en met 1945, maar daar past dit bakbeest perfect tussen. Veel bouwplezier!

Referenties
Internet:
http://en.wikipedia.org/wiki/Antonov_An-2 (de Engelstalige site bevat veel meer informatie dan de Nederlandse)
http://www.flightglobal.com/news/articles/picture-polish-air-force-retires-last-an-2-transport-380353/
http://www.an2flyers.org (met links naar nog veel meer An-2 websites)

Walkaround op deze IPMS NL site van de Antonov AN-2

Boeken:
Antonov An-2 Annushka, Maid of All Work, Red Star Volume 15, 2004, Yefim Gordon & Dmitriy Komissarov

Extra informative over de An-2 in Poolse dienst kreeg ik van Bartosz Glowacki , waarvoor dank.

Peter Ibes

IPMS Nederland / SIG Oost-Europa /  2013